یادداشت محمدمهدی فلاح

                کیریلف: «اگر باشد خدا، به ارادۀ اوست همه چیز! و من نمی‌توانم سرپیچی کنم از ارادۀ او. اگر سرپیچی کنم نافذ است ارادۀ من! و من وظیفه دارم که استقلال ارادۀ خودم را اعلام کنم ... چون ارادۀ خدا ارادۀ من است. آیا در تمام دنیا نیست هیچ‌کس که وقتی پایان داد به خدایی خدا و اعتقاد پیدا کرد به ارادۀ خود جرأت داشته باشد که اعلام کند روایی ارادۀ خود را، آن هم در مسائل مهم؟ ... من می‌خواهم اعلام کنم ارادۀ خودم را. ممکن است باشم تنها کس، اما خواهم کرد این کار را» ... 
«... سه سال است که در جست و جوی خصلت خدایی خود بوده‌ام و یافته‌ام آن را. خصلت خدایی من استقلال اراده است. این چیزی است که با آن می‌توانم مهم‌ترین جنبۀ استقلال و آزادی هولناک خود را نشان دهم. زیرا بسیار هولناک است این آزادی. من خود را می‌کشم تا استقلال خود را نشان دهم و آزادی هولناک خود را.» (داستایفسکی، 385-383)