یادداشت کتاب‌فام

        ۳۱۵ صفحه در ۹ ساعت و ۴۵ دقیقه.
‌
همه‌چیز «اگر شبی از شب‌های زمستان مسافری» بر رمان بودنش دلالت دارد با این تفاوت که به مانند یک رمان خوانده نمی‌شود. حسّ خواندنش همانند غوطه‌ور شدن در رؤیایی روشن است، رؤیایی که شخص در آن بیدار می‌شود اما در واقعیت، آن‌که رؤیا می‌بیند، به خوابیدن ادامه می‌دهد. در سطحی دگر، مانند ایستادن در مقابل یک آینه در یک خانه‌ی سرگرمی‌ست، آینه‌ای که متن‌ها را تحریف می‌کند و تمام قوانین و قراردادهای یک رمان را دور می‌زند. «اگر شبی از شب‌های زمستان مسافری» کتابی نیست که بتوان در راه خواندش زیرا با خواندنش حس می‌کنی که در قلمروی توهّم‌زده به سر می‌بری، جایی که زمان کندتر می‌گذرد و عقربه‌های ساعت، به غایت کندتر حرکت می‌کنند. اگر پیروی از این کتاب سخت است، به دلیل طراحی چالش‌برانگیز اما متمایزش است که در عین حال به مزاق خوش می‌آید.
‌‌
کتاب که به پایان رسید، به جای یک کتاب، ۱۰کتاب خوانده بودم همگی ناقص که در تعلیق و ابهام باقی مانده بودند. همگی این ۱۰قطعه با یک رمان موازی، که به ده‌ها فصل شماره‌دار تقسیم شده، در تلاقی‌ست. این دو مجموعه به هم مرتبط هستند: هر فصل شماره‌گذاری‌شده، داستان چگونگی رسیدن خواننده به کتاب بعدی را بیان می‌کند، و آن را به مثابه ماشه‌ای هوشمند آماده می‌کند. هر کتاب، به نوبه‌ی خود، بویی از آنچه را که قرار است در ادامه بیاید می‌دهد.
‌قهرمان این کتاب در حقیقت خود خواننده است، کسی که هم کتاب را می‌خواند و هم کسی که خوانده می‌شود.
کتاب این‌گونه شروع می‌شود: "تو داری شروع به خواندن داستان جدید ایتالو کالوینو، اگر شبی از شب‌های زمستان مسافری، می‌کنی. آرام بگیر. حواست را جمع کن. تمام افکار دیگر را از سر دور کن. بگذار دنیایی که تو را احاطه کرده در پس ابر نهان شود".
‌
«کالوینو» فعالیتی انتزاعی و انفرادی چون خواندن را چاشنی یک پازل، هدف یک توطئه‌ی شیطانی قرار می‌دهد. خواننده از یک طرح شکسته به نقشه‌ی شکسته‌ی دیگری کشیده می‌شود. اگرچه این رمان عمیق و دقیق طراحی شده را می‌توان با دانشی که برای درک معنای داستان‌های کوتاه «بورخس» لازم است، تحلیل کرد، اما «کالوینو» رمانی را به ما پیشنهاد می‌کند که خواندن آن کاملن دلپذیر است و یک هدف روشن را تعریف می‌کند: که ما را برانگیزد تا این حس را در درون خویش بیابیم که پس از اتمام و بستن کتاب، دوباره شروع به خواندنش کنیم. و در حالی که همه‌ی ما پس از خواندن یک کتاب به روال یکنواخت روزمرگی خود برمی‌گردیم، این احساسی است که باید آن را گرامی داشت.