یادداشت علی دائمی

        🔻 کتاب «برتون به روایت برتون» را به مناسبت یادداشتی که قرار بود برای مجلهٔ ۳۰نما بنویسم، مطالعه کردم. از یکی دو سال پیش دلم می‌خواست کتاب را بخوانم اما فرصت مناسب دست نمی‌داد، تا اینکه بالاخره تمام شد.

🔻 اگر به فعالیت جدی و حرفه‌ای در سینما علاقه دارید، خواندن مصاحبه‌های برتون قطعا برای شما مفید خواهد بود. خاطرات و دیدگا‌ه‌های برتون اگرچه با بیان سادهٔ خودش و بدون بازنویسی مولف در کتاب آورده شده، اما حاوی تجربیات مفید او در زمینهٔ سینماست. از آنجا که بخشی از سخنان برتون مربوط به نوجوانی و جوانی او و نحوهٔ ورودش به صنعت انیمیشن و سینما می‌شود، هنرجوها می‌توانند مخاطبان اصلی این کتاب باشند. برتون در کنار خاطرات شخصی‌اش به مسائل مهمی مثل تعامل با سرمایه‌گذاران، کار کردن با عوامل، تجربهٔ رفع اختلاف نظرها با همکاران و سختی‌ها و فشارهای روانی ناشی از کار می‌پردازد که در حکم یک کارگاه انتقال تجربهٔ کوچک است.

🔻 دیگر ویژگی مثبت کتاب آن است که به خواننده امکان می‌دهد از منظر تئوری مولف فیلم‌های اولیهٔ برتون را بررسی کند و به رابطهٔ میان زندگی شخصی برتون و جهان‌بینی‌اش با سبک فیلمسازی او بپردازد. با مطالعهٔ این کتاب می‌شود تا حد زیادی به علت علاقهٔ تیم برتون به فانتزی‌های سیاه و تعدد المان‌های گوتیک و اکسپرسیونیستی در آثارش پی برد. جست‌وجوی نمادها، قصه‌ها و کیفیات بصری برتونی در شخصیت و گذشتهٔ او می‌تواند سرمشقی برای آن دسته هنرمندان باشد که قصد دارند به کار خود فردیت و تشخص ببخشند.

🔻 علاوه بر موارد بالا باید از تصاویر خوب کتاب هم یاد کرد. اگر کتاب را بخوانید با تعداد قابل توجهی از اتودهای برتون و نقاشی‌های قدیمی او مواجه می‌شوید که به‌خوبی نشان می‌دهد برتون کاراکترهایش را چگونه خلق کرده و این نقاشی‌های اولیه چه مسیری را برای تبدیل به یک کاراکتر عینی و سه‌بعدی روی پردهٔ سینما طی کرده‌اند.

🔻 اما دو نکتهٔ منفی در کتاب به مذاقم خوش نیامد؛
اول: ناپیراستگی کتاب و تعدد کلمات تکراری که در صحبت‌های برتون وجود داشت. متن مصاحبه‌های او پر است از تکیه‌کلام‌هایی مثل «یک‌جورهایی» که به‌مرور خواننده را آزار می‌دهد. به‌علاوه برتون برخی جملات را دو سه بار تکرار می‌کند که چندان خوشایند نیست. شاید بهتر بود مولف کتاب اقدام به ویراستاری جملات برتون می‌کرد، به‌گونه‌ای که هم سخنان او تحریف نشود و هم مطالعهٔ متن برای خواننده مشکل نباشد.
دوم: جنبه‌های عمومی و غیرتخصصی سخنان برتون گاه پررنگ‌تر از نکات فنی و تخصصی است؛ به همین دلیل شاید این کتاب برای آن مخاطب خاص هنر که به دنبال یافتن نکات آموزشی و تئوریک از لابه‌لای خاطرات برتون است آموزه‌های کمی داشته باشد.