یادداشت رضا هاشمی

        چند تجربه شخصی از خواندن این کتاب: 

تا همین چند وقته پیش اگر از من سوال می‌شد که در مورد تمدن‌های شرقی چه می‌دانی، شاید در حد ۲ دقیقه هم نمی‌توانستم صحبت کنم. اندک اطلاعاتی که از تاریخ می‌دانستم معطوف بود به غرب آسیا یعنی اسلام و ایران و البته تمدن غرب و اروپا. چندی پیش نکات مفید و مختصری در کتاب آسیا در برابر غرب داریوش شایگان نسبت به تمدن‌های شرقی و نسبت آنها با یکدیگر و تاثیرات متقابلشان یافته بودم. نامه‌های نهرو کمی دید من را نسبت به شرق بهبود بخشید. 

همواره خواندن کتب تاریخی بخاطر متن سخت و پر از جزئیات برایم چالش برانگیز بود. این کتاب شاید دقت علمی بالایی نداشته باشد اما بسیار روان است و لااقل من را با شاکله اصلی وقایع تاریخی، صرف نظر از جزئیاتی که شاید به درد خواننده عام نخورد، آشنا کرد. 

تحلیل و در کل موضع‌گیری نهرو نسبت به وقایع تاریخی نیز در‌ نوع خود جالب و شایسته توجه است. دیدگاهش نسبت به ایران، به اسلام و در کل دین و مذهب، اگرچه در بعضی موارد جای نقد و بررسی دارد، ولی به صورت کلی برایم قابل تحسین بود. 

به نظرم مطالعه تاریخ به عنوان یک کل منجسم ایده اصلی نهرو در نامه‌هایش بوده است. نگاه منقطع و بریده به تاریخ، چه معطوف به یک سرزمین خاص و چه معطوف به یک برهه زمانی خاص، در عین مزیت‌هایی که دارد، امکان انحراف و خطای تحلیلی را خواهد داشت.