یادداشت محسن‌حسام مظاهری

                کورانی و مهدویت‌گرایی در الاهیات سیاسی جمهوری اسلامی


شیخ علی کورانی عاملی، روحانی، نویسنده و محقق مشهور لبنانی (۱۳۲۳-۱۴۰۳)، ۳۰ اردیبهشت، در روزی که توجه همه‌ی رسانه‌ها و افکار عمومی معطوف به سانحه‌ی سقوط بالگرد رییس ‌جمهور و همراهانش بود، درگذشت. مشهورترین کتاب کورانی، «عصر الظهور» بود که انتشار ترجمه‌ی فارسی آن در ایران در اواخر دهه‌ی شصت (و تجدیدچاپ‌های متعدد آن) بازتاب‌های گسترده‌ای داشت. عصر ظهور یکی ازتأثیرگذارترین کتاب‌هایی است که در دوره‌ی معاصر در موضوع مهدویت نوشته شده است. اهمیت این کتاب، رویکرد آخر‌الزمانی نویسنده و گرایش او به برجسته‌کردن نقش شیعیان ایران و یمن در وقایع ظهور موعود است. در روایت کورانی، پیروی انقلاب اسلامی یکی از علایم مهم نزدیکی دوره‌ی ظهور قلمداد می‌شود؛ آن‌اندازه مهم که کورانی در همان سال‌های نخست پس از پیروزی برای همیشه رحل اقامت در ایران افکند. توصیفات و روایت کورانی از برخی شخصیت‌های نقش‌آفرین در روایت شیعی ظهور نظیر سید خراسانی و شعیب بن صالح و انتساب آن‌ها به ایران، بسترساز گمانه‌زنی‌هایی برای تطبیق آن ویژگی‌ها بر برخی شخصیت‌های سیاسی نظامی ج.ا. شد. مشهورترین این موارد، انطباق «سید خراسانی» به آیت‌الله خامنه‌ای است؛ انطباقی که در ادبیات غیررسمی مذهبی ج.ا. هم بدان دامن زده می‌شود. دوره‌ی نخست دولت احمدی‌نژاد سال‌های اوج این ادبیات بود و کتاب عصر ظهور یکی از مهم‌ترین منابع مورد استناد در این ادبیات به‌شمار می‌رفت. بااین‌اوصاف کورانی و کتابش نقشی بی‌بدیل در الاهیات سیاسی ج.ا. و نیز ترویج ادبیات مهدویت سیاسی در دهه‌های اخیر ایفا کردند.