یادداشت ୭ᰍ ֵ شـقـآیـق

        "این کتاب، نوشته لینوس توروالدز خالق لینوکس و دیوید دیاموند است. یه خبرنگار مدت ها با لینوس وقت گذرونده و حرف هاش رو شنیده و نتیجه اش شده این کتاب که با نام انگلیسی Just For Fun توسط انتشارات TEXERE منتشر شده."

و آشنایی من چجوری با این کتاب شروع شد؟ خب.. اواخر مدرسه، حدود فروردین، کنجکاوی‌ام نسبت به ساختار سیستم‌عامل‌ها باعث شد سراغ لینوکس برم. ابتدا فقط دستورات پایه‌ای مثل مدیریت فایل‌ها و نصب برنامه‌ها رو یاد گرفتم، اما به مرور به عمق مفاهیم رفتم؛ از اسکریپت‌نویسی و مدیریت کاربرها گرفته تا تنظیمات شبکه و ساختار داخلی سیستم. این مسیر بیشتر شبیه یک آزمایش فکری بود تا یک یادگیری عادی؛ هر مسئله‌ای که حل می‌کردم باعث می‌شد درک من از منطق پشت سیستم‌ها عمیق‌تر بشه و به دنبال منابع بیشتری برای یادگیری لینوکس و توزیع های لینوکسی می‌رفتم تا جایی که با کتاب فقط برای تفریح و زندگی‌نامه لینوس توروالدز آشنا شدم؛ اینکه چرا اینقدر متن‌بازه و چه منطقی پشت شکل گیری همچین هسته‌ سیستم‌عاملی بود. 

باید بگم این کتاب خیلی بیشتر از چیزی که از عنوانش انتظار داشتم جدیه. فقط برای تفریح یه اسم شوخ‌طبعانه‌ست ولی پشتش داستان یک زندگیه که کاملاً بر اساس اصول پیش رفته، نه مصلحت‌جویی. من نسخه ترجمه‌شده توسط جادی میرمیرانی رو خوندم و باید اعتراف کنم هم لذت بردم، هم بعضی جاها دلم خواست کمی موشکافانه‌تر ترجمه می‌شد؛ درباره این موضوع کمی بعدتر توضیح میدم. 

کتاب فقط برای تفریح داستان تولد و رشد لینوکس رو روایت می‌کنه؛ پروژه‌ای که با نوشتن یک هسته سیستم‌عامل سبک و بهینه توسط لینوس توروالدز شروع شد و به لطف فلسفه متن‌باز تبدیل شد به یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌های دنیای نرم‌افزار. از لحاظ فنی، لینوس با تمرکز روی طراحی ماژولار، مدیریت بهینه منابع و پشتیبانی از سخت‌افزارهای مختلف، هسته‌ای ساخت که هم قدرتمند بود و هم انعطاف‌پذیر. اما این فقط نیمی از ماجراست؛ فلسفه متن‌باز و آزادی دسترسی به کد منبع این امکان رو داد که هزاران توسعه‌دهنده از سراسر جهان مشارکت کنن و لینوکس همواره بهتر و گسترده‌تر بشه. این کتاب نشون می‌ده چطور ترکیب تخصص فنی و فرهنگ همکاری آزاد، نه فقط نرم‌افزاری کارآمد بلکه جامعه‌ای قدرتمند و زنده ساخت که تاثیرش تو دنیای فناوری هنوز هم ادامه داره. 

ریچارد استالمن توی این کتاب داره یه مسیر فکری رو به تصویر می‌کشه که ممکنه خیلی‌ها اسمش رو افراطی بذارن، ولی در واقع دقیقاً تعریف آزادیِ واقعی‌ست. آزادی‌ای که توی بحث‌های اینترنت و نرم‌افزار آزاد فلسفه‌اش رو می‌بینیم، ولی اینجا توی زندگی یک آدم، منسجم و واقعی‌تر حضور داره. اما چیزی که برای من جذاب‌تر و شاید هم تلخ‌ بود، ارتباط این حرف‌ها با واقعیت جامعه خودمونه، یعنی اینترنت طبقاتی ایران. کتاب فقط برای تفریح شاید مستقیم درباره اینترنت طبقاتی حرف نزنه، اما فلسفه متن‌بازش دقیقاً جواب همون مشکله: وقتی همه به کد و تکنولوژی دسترسی آزاد داشته باشن، دیوارهای انحصار فرو می‌ریزه و فرصت برابر برای همه ایجاد می‌شه. اما واقعیت ایران یه چیز دیگه‌ست؛ اینترنت محدود، فیلترینگ و دسترسی نابرابر باعث شده این آزادی که تو کتاب ازش حرف می‌زنه، هنوز یه آرزو باشه. پس این کتاب به ما یادآوری می‌کنه که هنوز کلی راه داریم تا عدالت دیجیتال و آزادی واقعی رو تجربه کنیم. 

در مورد ترجمه‌ی جادی هم باید بگم خب جادی جادیه دیگه. همون‌طور که حرف می‌زنه، همون‌طور هم ترجمه کرده. بعضی جاها انقدر خودمونی شده که حس می‌کنی داری وبلاگ جادی دات نت می‌خونی. این خوبه، چون کتاب رو سبک می‌کنه، ولی بعضی جاها یه‌کم حس کردم عمق حرف استالمن گم شده. مخصوصاً اون‌جاهایی که فلسفه‌ی کار یا جنبه‌های فکریش جدی‌تر می‌شه.

خلاصه بگم، فقط برای تفریح یه کتاب عجیبیه؛ نه صرفاً یه زندگی‌نامه‌ست و نه فقط یه مانیفست. دعوتیه به نگاه دوباره و جدی‌تر به چیزهایی که بهشون باور داریم. دعوت به این‌که آیا حاضریم برای باورهای خودمون بجنگیم، حتی اگر اون‌ها از یه تفریح ساده شروع شده باشن یا نه.
و توی دنیایی که آزادی نرم‌افزار، فکر و دانش خودش داره به کالایی لوکس تبدیل می‌شه، این کتاب یه یادآوری‌ست که تفریح واقعی همون لحظه‌ایه که با تمام محدودیت‌ها، هنوز می‌تونی خودت انتخاب کنی چی بخونی، چی بسازی، چی رو به اشتراک بذاری و چجوری زندگی کنی :) 

میتونید نسخه آنلاین و PDF کتاب فقط برای تفریح ترجمه جادی میرمیرانی رو از آدرس زیر مطالعه و یا دانلود کنید: 

https://linuxstory.ir/