یادداشت حمید خباز

        دین سنتی + فرهنگ مدرن = دو اسارت مکمل

گراسمن با نقدی تند، نشان می‌دهد که چگونه:

دین سنتی، انسان را از طریق ترس، گناه و اطاعت کور، به زنجیر می‌کشد؛

و فرهنگ مدرن، با وعده‌های پوچ، مصرف‌گرایی، رقابت و سرعت، او را از معنا تهی می‌کند.


هر دو، نوعی از اسارت روانی می‌سازند.


 راه رهایی چیست؟

فلسفه اسپینوزا می‌گوید:

تنها راه رهایی، شناخت خود و طبیعت و خداوند است؛

شناختی عقلانی و شهودی که انسان را به درک وحدت همه‌چیز می‌رساند؛

و به او این بینش را می‌دهد که همه‌چیز به‌ضرورت هست، نه تصادفی یا عبث.

وقتی این شناخت حاصل شود، دیگر از جامعه تقلید نمی‌کنی، بلکه با نوری درونی زندگی می‌کنی.