یادداشت حام؛

        دلقکی که روی صحنه، از عمد حرکتی را غلط می‌زند تا پایش پیچ بخورد...
دلقکی که روی صحنه است؛ اما دنیایش را به سخره گرفته!
دنیایی که قرار بوده ما را به سخره بگیرد؛ اما به سخره گرفته شده!

-این کتاب تلخ و سوزناک است؛ اما لذیذ... مانندِ حس کندنِ روی زخم...
افسرده است؛ اما عاشقِ افسردگی...

نیمه‌های کتاب بود که در خواندنم فاصله‌ای چند ماهه افتاد.
پس از بازگشت و دقیق‌تر خواندن، برایم روشن شد.

-کتاب پر از اصطلاحات مربوط به مسیحیت کاتولیک است.
-یا این ترجمه روان نبود یا کلا آقای بل در تصویر سازی کمی مبهم نوشته.
-داستانی‌ست بلند؛ اما در گذر زمانی خیلی کوتاه.
-سه سال پیش خواندمش.

آه ماری...