یادداشت فاطمه معروفی

        کتاب بیگانه، شاهکار کوتاه و تکان‌دهنده‌ی آلبر کامو، فقط داستانی درباره‌ی یک مرد معمولی به نام مورسو نیست؛ بلکه بازتابی از بی‌معنایی، انفعال‌و تهی بودن دنیای مدرن است. دنیایی که در آن احساسات، سنت‌ها، قوانین و حتی خود زندگی گویی معنا و پشتوانه‌ای ندارند.

در نگاه اول، شخصیت مورسو عجیب، حتی سرد و بی‌احساس به نظر می‌رسد:
مرگ مادرش را با بی‌تفاوتی پذیرفته، بدون علاقه یا شور خاصی با معشوقه‌اش وقت می‌گذراند، و حتی وقتی به جرم قتل یک عرب محاکمه می‌شود، بیشتر از خود جرم، انگار برای “نامتعارف بودن احساساتش” مورد قضاوت قرار می‌گیرد.

اما لایه‌های زیرین این داستان، جایی است که کامو فلسفه‌اش را آرام آرام باز می‌کند:
مورسو تجسم انسانی‌ست که از بازی‌های اجتماعی و نقاب‌های ساختگی سرباز زده است. او نه نقش پسر دلسوز را بازی می‌کند، نه عاشق کلیشه‌ای، نه متهمی که بناست خودش را قربانی جلوه دهد. او حقیقتاً بیگانه است؛ بیگانه با عرف، با جامعه، با خدا و حتی گاهی با خود.

⸻

🎭 تم‌های اصلی کتاب:

 1. پوچی

کامو در قالب این شخصیت، مفهوم “پوچی” را به بهترین شکل ممکن به تصویر می‌کشد. اینکه جهان در ذات خودش بی‌معناست و معنا چیزی‌ست که ما باید بسازیم، نه چیزی که از بیرون دریافت کنیم. مورسو اما نمی‌خواهد نقش بازی کند. او نمی‌پذیرد برای دیگران گریه کند، تظاهر کند، یا ترسی که ندارد ابراز کند. برای همین هم او را اعدام می‌کنند، نه چون آدم کشته، بلکه چون “مثل بقیه نبود”.

 2. آزادی و اصالت

مورسو شاید منفعل به نظر برسد، اما به شکلی افراطی اصیل است. او هرگز احساساتش را جعل نمی‌کند. حتی وقتی کشیش سراغش می‌آید تا او را به خدا و رستگاری دعوت کند، از پذیرش آنچه باور ندارد سر باز می‌زند و در مقابل مرگ، با چشم باز می‌ایستد.

 3. مرگ

مرگ در بیگانه، تنها حقیقت حتمی‌ست. کامو ما را وادار می‌کند به این فکر کنیم که اگر روزی با قطعیت بدانیم می‌میریم، دیگر چه چیزی واقعاً اهمیت دارد؟ ترس از مرگ، دروغ‌ها، امیدها و ایمان‌های زیادی ساخته است. مورسو اما همه‌ی آن‌ها را کنار می‌گذارد.

⸻

✅ نقاط قوت کتاب:
 • نثر ساده اما لایه‌دار و فلسفی
 • شخصیت‌پردازی خاص مورسو به عنوان ضدقهرمان
 • ارائه‌ی فلسفه‌ی اگزیستانسیالیسم و ابسوردیسم به زبان داستان
 • پایان تکان‌دهنده و باشکوه که سرشار از آرامش و پذیرش مرگ است

❌ نقاط ضعف:
 • برای خواننده‌ای که با پیش‌زمینه فلسفی آشنا نیست، ممکن است شخصیت مورسو بی‌احساس یا کتاب بی‌روح به نظر برسد.
 • ریتم کند و درون‌گرایانه‌ی داستان ممکن است با سلیقه‌ی همه جور نباشد.
 • پیام فلسفی ممکن است بر داستان‌پردازی سایه بیندازد.

⸻

🧠 جمع‌بندی:

بیگانه کتابی‌ست که در دل سادگی‌اش، عمقی عجیب نهفته است. آلبر کامو ما را به قلب تاریکی برده و نشان‌مان می‌دهد که بدون بازی‌های اجتماعی، بدون نقش و بدون امیدهای ساختگی، ما چه کسی هستیم؟
مورسو شاید دیوانه نباشد، بلکه تنها کسی‌ست که پرده را کنار زده و زندگی را همان‌طور که هست، پذیرفته.
و شاید برای همین، جهان تحملش را نداشت…