یادداشت رضا هاشمی

        جایگزین کتاب درسی!

اگر به دنبال اطلاعات مفید و مختصری در مورد تاریخ معاصر ایران هستید، این کتاب گزینه مناسبی می‌تواند باشد. وقایع ایران از عصر صفوی تا پیروزی انقلاب اسلامی با نثری روان روایت شده است. سبک نگارش کتاب به گونه‌ای است که گویا نویسنده می‌خواسته آن را جایگزین کتب درسی مدارس کند. از طرفی شباهتِ آن به کتاب «دوباره به آسمان نگاه کن» (جلد سوم از مجموعه روایت تفکر، فرهنگ و تمدن) قابل توجه است که البته کتاب تاریخ معاصر کمی مفصل‌تر به وقایع پرداخته است.

 البته در خصوص تحلیل عوامل خارجی و علت قدرت و نفوذ دول اروپایی در ایران و سایر کشورها، در این کتاب سخنی به میان نیامده است که دانستن این مطالب به تحلیل بهتر مخاطب کمک خواهد کرد. در این زمینه، خواندن همان مجموعه پنج جلدی اشاره شده از نشر معارف توصیه می‌شود.

 یکی از ویژگی‌های کتب تاریخی، وجود اطلاعات و جزئیات بسیار زیاد است که گاهی مخاطب را خسته می‌کند؛ برخی نویسندگان که مخاطب عام دارند برای حل این مشکل به روایت داستان‌گونه رو می‌آورند. در بخش‌هایی از کتاب فاصله گرفتن نویسنده از روایت داستانی، باعث خستگی مخاطب و کم‌اهمیت جلوه کردن مطالب می‌شود. از دیگر ایرادات کتاب می‌توان به عدم وجود ارجاع درون متنی یا پاورقی اشاره کرد که خصوصا برای یک کتاب تاریخی بسیار مهم است. 

ایجاز گویی نویسنده و همین‌طور عدم پیوند صحیح وقایع تاریخی نیز گاهی باعث مبهم شدن مطلب شده است. از طرفی تغییر سبک نگارش از روایت تاریخ به سمت تحلیل تاریخ در میانه‌های کتاب به چشم می‌خورد که می‌تواند به نوبه خود مثبت یا منفی باشد. هم‌چنین تحلیل تک‌بعدی برخی اتفاقات مانند حوادث عصر مشروطه ایراد مهمی است. 

البته افزودن مطالب اضافه بر متن اصلی در قالب «حکایت تاریخی»، «بیشتر بدانید»، «طنز تاریخی» و «برگ زرین» تا حدودی به جذابیت و ممتاز کردن کتاب کمک کرده است. 

در کل این کتاب برای کسی که تازه می‌خواهد تاریخ‌خوانی را شروع کند مناسب است؛ در غیر این صورت، مختصر گویی و رد شدن سریع از وقایع تاریخیِ مهم برای کسی که با تاریخ آشنایی ابتدایی دارد، آزار دهنده است.