یادداشت زهره دلجوی کجاباد

        خروج اضطراری کتاب داستان نیست. عرضه تجربیات مردی از دهکده‌‌های فقیرنشین ایتالیاست که با آرزوی برابری و آزادی انسان‌ها به سوسیالیسم روی می‌آورد و وارد حزب کمونیسم می‌شود و از تجربیاتش درباره تغییر ماهوی جنبش کارگری می‌گوید. مطالعه تاملات او درباره روند کمونیسم به عنوان فردی که درون تشکیلات بوده و اطلاع کامل دارد بسیار ارزشمند و ضروری است. جمله بسیار زیبایی در کتاب هست که می‌گوید:«مبارزه نهایی میان کمونیست‌ها و کمونیست‌های سابق درگیر خواهد شد.» جوانانی که با آرزوهای انسان‌دوستانه وارد حزب شدند و از خانواده و وطن و شغل بریدند و در نهایت متوجه شدند چیزی که برایش آنهمه جان فشانی کرده‌اند تبدیل به ضد آرمانهای اولیه شده و حکومتی فاشیستی و توتالیتر بی هیچ انعطاف و نرم‌خویی در برابر نظرات مخالف نتیجه جان فشانی آنها شده. اینها که از حزب اخراج می‌شدند همان کمونیست‌های سابق هستند.