یادداشت سید یاسر بنی‌هاشمی

        هر یک از ما ایرانیان، روایت‌های بسیار متنوع و بعضا متناقضی از علت وقوع انقلاب ۵۷ شنیده‌ایم. برخی موج اسلام‌گرایی و اسلام‌خواهی را علت اصلی می‌دانند، بعضی رواج تفکر چپ و انقلابی در آن سال‌ها را به عنوان محرک اصلی برمی‌شمارند، برخی دیگر فضای خفقان و اختناق سیاسی را عامل اصلی می‌پندارند، بعضی دیگر ناکارآمدی انباشتۀ حکومت در عرصۀ اقتصادی و افزایش فاصلۀ طبقاتی به دلیل توزیع نامناسب درآمد نفت و فساد سیستماتیک و فراگیر در بدنۀ حکومت را عامل اصلی خشم و طغیان مردم برمی‌شمارند، بعضی دیگر عدم قاطعیت محمدرضا شاه در سرکوب معترضان از یک سو و خیانت سران ارتش به دولت مستقر از سوی دیگر را به‌عنوان عامل کلیدی نام می‌برند، و برخی هم انقلاب را حاصل برنامه‌ریزی و توطئۀ غرب و بخصوص ایالات متحده امریکا، به منظور متوقف کردن روند سریع و رو به رشد محمدرضا شاه در توسعۀ ایران و تبدیل آن به یک قدرت بلامنازع در منطقه و جهان که آن‌را تهدیدی جدی علیه منافع غرب در خاورمیانه قلمداد می‌کردند، می‌دانند.
اگر می‌خواهید روایتی نسبتا بی‌طرفانه و علمی، مبتنی بر مستندات فراوان، از علل وقوع انقلاب ۵۷ را ببینید، توصیه می‌کنم حتما کتاب «ناگهان انقلاب» نوشتۀ چارلز کورزمن را بخوانید. 
این کتاب که در سال ۲۰۰۴ میلادی (۱۳۸۳ شمسی) یعنی حدود ۲۶ سال پس از انقلاب چاپ شده، سعی کرده ابتدا ۵ تبیین نظریِ مرسوم برای توضیح علت رخداد انقلاب‌ها را که شامل تبیین سیاسی، سازمانی، فرهنگی، اقتصادی، و نظامی‌ست برشمارد، و سپس ضمن ارائۀ شواهدی مستند از انقلاب ۵۷ در تأیید آن نظریه، با ارائۀ شواهد مستند و تکمیلی دیگری، آن تبیین نظری را زیر سؤال ببرد، و در انتها بر اساس یک نظریۀ «ضد تبیین»، رخداد انقلاب در ایران را توضیح دهد.
مستندات کتاب بسیار ارزشمند است، و کنار هم نهادنِ هنرمندانۀ این مستندات براساس نظریه‌های علمیِ انقلاب‌ها، بر زیبایی و استواری کار افزوده است. فارغ از اینکه ما با جمع‌بندیِ این کتاب در خصوص انقلاب ایران موافق باشیم یا خیر، خواندن آن تصویر بسیار روشن‌تری از فضای جامعۀ ایرانی در پیش از انقلاب به دست می‌دهد که بسیار ارزشمند و گران‌بهاست و به ما می‌آموزد که از این پس، بسیار محتاطانه‌تر با روایت‌هایی که در خصوص رخدادهای مهم جهان شنیده و یا خواهیم شنید مواجه شویم.
خواندن این کتاب را به‌طور خاص به متولدین بعد از انقلاب، و به‌طور خاص‌تر، به متولدین دهه‌های هفتاد و هشتاد که فاصلۀ بیشتری با روایت‌های دست اول از تاریخ انقلاب داشته‌اند توصیه می‌کنم.