یادداشت dream.m

        درون و برون من:
«گیتی» و «مینو»، دو جهان در هم تنیده‌اند، چونان دو رشته زر که تار و پود زندگی انسان با آن بافته شده است. گیتی، خانه‌ جسم است؛ جایی که خاک و آب و باد و آتش، جهان را به رقص درمی‌آورد. و مینو، مأوای جان، جاییست که خرد و عشق و راستی، چون آفتاب بر افق بی‌کران حقیقتش می‌تابد.
گیتی، میدان آزمون است؛ جایی که انسان با دست‌هایش دانه می‌کارد و با کردار نیک، باغی از امید می‌سازد. اما مینو، مقصد سفر است؛ سرزمینی که در آن نیکی، پاداش خود را بازمی‌یابد و روح، از بندهای تاریکی رهایی می‌یابد.
در گیتی، زندگی چونان نسیمی است که از دشت‌های سبز می‌گذرد و گاه با طوفانی دست و پنجه نرم می‌کند. اما مینو، آرامش ابدی است؛ آغوشی گرم که جان را در خود فرو می‌برد و با راستی یکی می‌کند.
گیتی را با خرد می‌توان شناخت، چون چراغی که در دل تاریکی راه را می‌نمایاند. و مینو را با دل می‌توان یافت، چونان نغمه‌ای که در سکوت جانها طنین‌انداز می‌شود.
 گیتی میدان نبرد خیر و شر است، و مینو، منزلگاه پیروزی نیکی بر دروغ.
انسان در میان این دو جهان ایستاده است، مسافری میان خاک و آسمان. هر گامی که بر گیتی برمی‌دارد، پژواکی در مینو دارد. و هر شکوهی که در مینو بارور شده ست، بذر آن در گیتی پروریده می‌شود. 
آری، گیتی و مینو، دو چهره‌ی یک حقیقت‌اند، و تنها با نگاه به هر دو می‌توان تعالی زندگی را دریافت.
............

«مینوی خرد» یکی از متون پهلوی برجسته هستش که گنجینه‌ای ارزشمند از حکمت زرتشتی و فلسفه‌ی اخلاقی ایران باستان رو در خود جای داده. این کتاب به شکل گفت‌وگویی بین مینوی خرد (روح خرد) و دانای نامیرا نوشته شده، و به سوالات بنیادین درباره زندگی، مرگ، اخلاق، عدالت، و نظم کیهانی پاسخ می‌ده و تصویری جامع از تفکر اخلاقی و دینی دوران ساسانی ارائه می‌کنه.
از نکات برجسته‌ این اثر، ساختار سوال و جوابی اونه که بطور معمول شیوه‌ای جذاب، روشن و منطقی برای بیان آموزه‌ها ست. این قالب، درک مفاهیم پیچیده رو برای خواننده آسون‌تر می‌کنه و به نوعی یادآور دیالوگ‌های افلاطونی هستش. همچنین توی این کتاب موضوعاتی مثل تمایز نیکی و بدی، کارکردهای خرد، و نقش انسان در جهان، به شکل روش‌مند بررسی شده‌.
سبک نوشتاری نسخه اورجینال و ترجمه نشده مینوی خرد، به دلیل قدمت متن و زبان پهلوی، دشوار محسوب میشه، اما ترجمه معاصر این اثر از «احمد تفضلی» به خواننده امروزی کمک می‌کنه تا به عمق و زیبایی این کتاب پی ببره.
مینوی خرد برای علاقه‌مندان به فلسفه، دین‌پژوهی، و ادبیات کهن، نه‌تنها یک منبع الهام‌بخشه، بلکه ز اون مهم تر دریچه‌ای به اندیشه‌های نیاکان ماست. برای خود من درک ریشه‌های تفکر معنوی و خردگرایانه‌ ایران باستان خیلی جذاب بود و این کتاب تونست اطلاعات مفیدی بهم بده. 
اینم مهمه که بدونیم به دلیل ادامه داشتن بیشتر سنت‌های زرتشتی در قرن های بعد، مینوی خرد از جمله متن هاییه که در دوره‌های اسلامی هم حفظ و مطالعه شده و بعنوان بخشی از میراث فکری ایران باستان باقی مونده.
یک چیزی هم که همخوان خفن مون مهرداد توی ریویووش اشاره کرده، تاثیر این متن و آموزه هاش بر ادبیات و اشعار شاعران بزرگی مثل فردوسی هستش. اینکه این متن مذهبی-اخلاقی اولیه همچین تاثیر عمیق و جذابی روی بخش بزرگی از فرهنگ و ادبیات نسل های بعدی گذاشته، حقیقتا خیلی شگفت انگیزه. 
.......

کتاب مینوی خرد متعلق به دوران ساسانیه (۲۲۴–۶۵۱ میلادی)  و نویسنده‌ مشخصی نداره. هرچند نسخه‌ ترجمه نشده ای که به دست ما رسیده به زبان پهلوی (فارسی میانه) نوشته شده و احتمالاً در دوره‌های بعد از سقوط ساسانیان (بین قرن هفتم تا نهم میلادی) به شکل نهایی خودش درومده؛ اما به احتمال زیاد اثری هستش که در طول زمان توسط روحانیان زرتشتی تدوین شده.
این کتاب بازتاب‌دهنده‌ باورها و فلسفه‌ زرتشتیه که در دوران ساسانی به عنوان دین رسمی شناخته می‌شد. ساختار منطقی و فلسفی این اثر نشون می‌ده که این متن در دوره‌ای نوشته شده که تفکرات دینی و اخلاقی زرتشتی به بلوغ رسیده و تاثیر پررنگی در فرهنگ و سیاست داشته.
 اصولا متون پهلوی مثل مینوی خرد معمولاً محصول تلاش جمعی روحانیان و دانشوران دوران ساسانی یا پساساسانی هستن که برای حفظ و انتقال دانش دینی و اخلاقی زرتشتی به نسل‌های بعدی تدوین میشدن. بنابراین، این کتاب بیشتر دیدگاه‌های عمومی جامعه‌ی زرتشتی و تفکرات فلسفی-دینی اون زمان رو نشون میده تا اثر فردی یک نویسنده خاص و دیدگاه شخصی اون باشه و از این جهت بسیار مهمه.
.........
شاید به نظر بیاد بخاطر خودبینی/خودشیفتگی باشه که من ریویوو هام رو اغلب با متنی از خودم (تحت تاثیر فضای کتابی که میخونم) شروع میکنم و تشکر از دوستانم رو میذارم برای آخر :))
اونکه بله، اما خب راستش بیشتر به این خاطره که میخوام فقط کسایی که واقعا ریویوو‌ رو میخونن و به کتاب علاقمندن، همخوان های خفنم رو بشناسن و ازم ندزدن شون :)))
پس جا داره از سارا و مهرداد برای معرفی این کتاب و پذیرفتن من توی همخوانی شون تشکر کنم. اصلا فکرشو نمی‌کردم اینقدر باحال باشه و روراست بگم تنها خوندنش خیلی کسل کننده میشد. 
مرسی و کلی ازتون یاد میگیرم بچا ‌(⁠◍⁠•⁠ᴗ⁠•⁠◍⁠)⁠❤⁩
این لینک ریویوو مهرداد هستش، انقد خوب درباره کتاب گفته که خود اهورامزدا باید ازش تشکر کنه 
https://www.goodreads.com/review/show/6990212617
سارا هنوز تا الان که من ریویوو گذاشتم، ریویوو نداده. لینک ریویوو سارای عزیزم رو هم میذارم حتما