یادداشت بتول فته پور

        واقعاً نمی‌دونم از کجا شروع کنم، چون «بل‌آمی» جزو اون رمان‌هاییه که بعد از تموم شدنش یه حس عجیبی ته دلت می‌مونه. نه فقط به‌خاطر داستان جذابش، بلکه به‌خاطر اینکه با شخصیت‌هاش زندگی می‌کنی، حرص می‌خوری، گاهی تحسین می‌کنی، گاهی دلت می‌خواد یکی رو محکم تکون بدی! 😂

ژرژ دوروا، شخصیت اصلی، نماد تمام کسانیه که از بی‌چیز بودن خسته شدن و دنبال یه راه سریع برای بالا رفتنن. ولی نه از راه درست. خودش نه آدم خاصیه، نه بااستعداد، نه حتی خیلی تلاشگر. اما چیزی که داره، ترکیبیه از ظاهر فریبنده، زبون‌بازی، و شاید مهم‌تر از همه، یه غرایز قوی برای شناسایی موقعیت‌های طلایی (یا بهتر بگم، فرصت‌های کثیف).

نکته‌ای که برام خیلی جالب بود، اینه که موپاسان هیچ‌وقت قضاوت نمی‌کنه. یعنی نمی‌گه ژرژ خوبه یا بده. فقط نشون می‌ده که چطور این آدم، به جای اینکه درگیر وجدان و اخلاق بشه، می‌ره جلو، یکی‌یکی از زن‌ها استفاده می‌کنه، و قدم‌به‌قدم خودش رو می‌کشه بالا توی جامعه‌ای که کاملاً پذیرای همچین شخصیتیه. یه جورایی، جامعه همدستشه!

از طرفی، زن‌ها در این رمان نقش خیلی پررنگی دارن. برخلاف خیلی از رمان‌های اون دوره، اینجا زن‌ها نه صرفاً موجودات احساساتی و وابسته، بلکه هوشمند، تحلیل‌گر و تأثیرگذار هستن. حتی می‌تونم بگم بیشتر از مردها اهل سیاست و بازی‌های پشت‌پرده‌ن. فقط تفاوتشون با ژرژ اینه که قدرتشون اغلب مخفی و پنهانه، چون فضای جامعه اجازه نمی‌ده مستقیم در قدرت باشن. پس مجبورن از راه‌های دیگه تأثیر بذارن.

موضوعاتی مثل رسانه، فساد سیاسی، روابط طبقاتی، نابرابری جنسیتی و حتی نقش ظاهرسازی توی موفقیت اجتماعی، همه توی بل‌آمی خیلی زیرپوستی و هنرمندانه پرداخت شده. واقعاً قابل تحسینه که موپاسان چطوری تونسته توی یه داستان نه‌چندان بلند، این همه حرف بزنه بدون اینکه شعار بده یا خسته‌مون کنه.

در نهایت، چیزی که از بل‌آمی یاد گرفتم اینه که همیشه این ما نیستیم که انتخاب می‌کنیم آدم خوبی باشیم یا نه؛ گاهی شرایط، ساختار جامعه، و فشارهای بیرونی، ما رو هل می‌دن به سمتی که حتی خودمون هم نمی‌فهمیم چطور اونجا قرار گرفتیم. البته این حرف، توجیه نیست، فقط یه نیش واقع‌گرایانه‌ست.

اگر دنبال یه رمان کلاسیک با شخصیت‌پردازی قوی، نقد اجتماعی عمیق، و داستانی که ذهنتو درگیر کنه هستین، «بل‌آمی» یکی از بهترین انتخاب‌هاست.

نسخهٔ سینمایی بل‌آمی (۲۰۱۲) با بازی رابرت پتینسون هم ساخته شده. فضای بصری فیلم خیلی چشم‌نوازه و پتینسون تونسته اون حالت سرد، مرموز و حسابگر ژرژ رو خوب دربیاره، هرچند عمق روانی‌ای که توی کتاب هست تو فیلم کمتر حس می‌شه.