یادداشت Masoud T

        مهم ترین میراث ادبی بین النهرین باستان اسطوره های آن است. بر خلاف افسانه ها که موجودات تاریخی یا نیمه تاریخی هستند، اسطوره ها موجودات الهی یا نیمه الهی می باشند. اگر چه گیلگمش و اَتَنَه پادشاهان معروفی بودند که نامشان در بین پادشاهان سومری قرار دارد، اِآ نیز مانند اَتَره خَسیس نیمه الهی هستند. سایر اسطوره های بازگو شده در این کتاب صرفا به خدایان، خواه در جهان زیرین باشند و خواه در آسمان، و فراز و نشیب کاسمولوژیگ آنها می پردازد. این خدایان به طور خلاصه عبارتند از: 

-آنو، خدای آسمان –(خدای بزرگ دوران سومری و پدر ایشتر است و همسرش اَنتوم و پرستشگاهش در اوروک) 

- ایشتر( اینانای سومری) الهه عشق، جذابیت جنسی و جنگ (با نام های مشابه مهترین الهه در آسیای غربی بوده است)، حیوان مقدسش شیر و پرستشگاهش در اریل، کیش ، اوروک و اگده بوده است.  

ال لیل، لوح تقدیر سرنوشت انسان ها به او تعلق دارد، پسر انو ، همسرش نین لیل) و پرستشگاهش در شهر نیپور بود.  

اِآ ( اِنکی سومری)  فرمانروای قلمرو آب شیرین زیرزمین بود و راهنمایی کندده انسان ها در عرصه های هنر و پیشه 

مردوک فرزند اِآ بود و در دوره ای به ریاست خدایان بابل ارتقاء یافت و مرکز پرستشش بابل بود. 

سین (خدای ماه) پدر ایشتر نیز به شمار می آید، نماد او هلال ماه بود و در اور پرستش می شد. 

شمش (اُتوی سومری) خدای خورشید بود و در زمین و آسمان داوری می کرد. نماد او قرص خورشید و مرکز پرستش سیپ پَر بود. 

اََد خدای هوا، نه فقط توفان، بلکه باران نیز بود نماد او آذرخش و حیوان او گاو بود که مانند تندر ماغ می کشید. 

دوموزی( بعدا تموز) معشوق ایشتر و یک خدای شبانی بود و از باروری فصلی حفاظت می کرد. 

اِرِشکیگَل ملکه جهان زیرین بود 

اِررا یا نَرگَل خدای طاعون و جنگ بود.  

       در طولانی ترین اسطوره بین النهرینی، ححماسه گیلگمش، قرهمان حماسه که گیلگمش نام دارد، پادشاه نیمه آسمانی اوروک استکه پس از مرگ دوستش اِنکیدو به جستجوی زندگی جاودانی بر می آید؛ جستجویی که او را به دیدار اوتنَپیشتیم که بازمانده یک طوفان بزرگ است رهنمون می کند. این طوفان برای مجازات انسانها نازل شده بوده است مضمون اسطوره اَترَه خَسیس را نیز تشکیل می دهد. حماسه  آفرینش،  حکایت آغاز جهان و احداث شهر بابل با حمایت خدای مَردوک است. اسطورهای کوچک تر یکی فرود ایشتر (اینانای سومری) به جهان  زیرین است تا با خواهر خود ملکه جهان زیرین ، ارشکیگل، دیدار کند. اسطوره مشابه دیگر با فرود ایشتر، اسطوره نَرگَل و اِرِشکیگل است که در آن نرگل رهسپار سرزیمن بی بازگشت می شود و ملکه خود را اغوا می کند. حماسه اِزرا، داستان زوال بابل دز غیبت خدای حامی آن است. اَتَنَه پادشاه بدون فرزندی است که برای داشتن وارثی توانا به دنبال گیاه جادویی می گردد. اَدَپَه یک از کاهنان معبد اِآ (انکی سومری) تعمدا بال باد جنوب را می شکند و به آسمان احضار می شود.  
 همه اینها روایت خدایان و مردم بین النهرین است و هیجان انگیز ترین و غیر منتظره ترین آنها در مکان هایی اتفاق می افتند که می توانسته غیر عادی باشد، در جنگل ها، کوه ها و دریاها، اما آنقدر واقعی است که توجه را به خود جلب می کند.  چون این داستان غالبا با یک رویا یا هشدار توسط کسی پیش بینی می شود از تعلیق آن کاسته می شود.