یادداشت رضا حاجی آبادی

        چرا هر ایرانی باید کتاب «جامعه‌شناسی تحریفات عاشورا» را بخواند.
کتاب «جامعه‌شناسی تحریفات عاشورا» یک تحقیق بلند انتقادی و آسیب‌شناسانه به تاریخچه، روایت‎‌ها، مقتل‌ها، روضه‌ها و ادبیات منظوم واقعه عاشورا است. 
این کتاب توسط آقای دکتر سید عبدالحمید ضیایی نوشته شده است و بار اول سال 1384 توسط انتشارات هزاره ققنوس منتشر و تاکنون سه ویراست مختلف داشته و 9 بار تجدید چاپ شده است.
کتاب از دو بخش کلی تشکیل شده، بخش اول «عاشورا و رویکرد جامعه‌شناختی» که به‌نقد و بررسی منابع و مقاتل عاشورایی، تحریف‌شناسی و فرهنگ عاشورا اختصاص‌یافته و بخش دوم «ادبیات عاشورا در بوته‌ی نقد» است که به نقد عاشورا و ادبیات انقلاب اسلامی می‌پردازد.

آنچه کتاب «جامعه‌شناسی تحریفات عاشورا» از نمونه‌های پیشین متمایز کرده است رویکرد جامعه‌شناسانه و پژوهشگرانه به منابع و مقاتل و روایت‌های مختلف در باب واقعه عاشورا است.
در بخشی از کتاب «جامعه‌شناسی تحریفات عاشورا» تلاش می‌شود پاسخ سؤالاتی مانند: منابع و مقاتل واقعه عاشورا کدامند؟ آیا اساساً حسین بن علی همسری به نام شهربانو داشته است؟ آیا امام حسین (ع) حج را ناتمام گذاشت؟ واقعیت جدایی بعضی از یاران از امام (ع‌) در شب عاشورا! چه بوده؟ آیا سر به محمل کوبیدن حضرت زینت (س) روایت درستی است و... را از میان منابع بجای مانده از واقعه عاشورا بیابد.


دکتر سید عبدالحمید ضیایی درباره دلیل نگارش کتاب گفته است: کارهای زیادی در این زمینه انجام شده، مثل کتاب «حماسه حسینی» اثر شهید مطهری، کتاب‌های «پدر، مادر، ما متهمیم»، «پس از شهادت» و ... اثر مرحوم دکتر شریعتی، کارهای ارزشمند مرحوم صالحی نجف‌آبادی که همه جای تقدیر دارند؛ ولی چیزی که باعث شد اقدام به تألیف کتاب کنم، این بود که درباره ادبیات تحلیلی عاشورا و نیز نگاه معرفتی به این مقوله کارهای بسیار کمی انجام شده و در واقع، دغدغه من نیز طرح این محورها بود. بحث‌کردن در مورد خرافه و تحریف بسیار دشوار است، به‌خصوص که مرز خرافه با معنویت بسیار باریک بود و گاه به‌تبع شرایط و اقلیمی که در آن زندگی می‌کنیم، خرافه و معنویت جابه‌جا می‌شوند.


در فصل اول از بخش اول کتاب دکتر سید عبدالحمید ضیایی با اشاره به مشكلات و موانع پژوهش درباره عاشورا؛ جامعه‌شناسی تاريخي و عاشورا، نگرش متافيزيكي به عاشورا، شهادت پرستي و تقديس شهادت به‌عنوان هدف و پارادوكس عاشورا و شفاعت را مورد بررسي و تحليل قرار می‌دهد.
 فصل دوم كتاب به‌نقد و بررسي منابع و مقاتل عاشورايي می‌پردازد. از عمده‌ترین مباحث اين فصل می‌توان به مواردي چون تاريخ طبري گزارشي مخدوش، مقتل‌الحسین خوارزمي، ابن خلدون و تحريف عاشورا، ابن تيميه و استمرار تحريف، روضه الشهداء سرچشمه تحريفات عاشورايي و تحريف در حوزه نقل‌قول‌ها اشاره کرد.
 در فصل سوم دکتر ضیایی با اشاره به‌ضرورت غبارروبی از تاريخ عاشورا؛ تحريف در تاريخ اسلام و مواردي ديگر را مورد بررسي قرار می‌دهد.
نويسنده در بخش دوم كتاب ادبيات عاشورا در بوته نقد را مورد بررسي و تحليل قرار می‌دهد. عاشورا در ادبيات فارسي، عاشورا و ادبيات انقلاب اسلامي دو فصل اصلي بخش دوم كتاب «جامعه‌شناسی تحريفات عاشورا» است.