یادداشت سجاد نجاتی

        انسان در نظام هستی، دارای نوعی اختیار و آزادی است و امکاناتی در فعالیت‌های خود دارد که آن امکانات برای موجودات دیگر حتّی برای حیوان‌ها نیست. و چون نظام عینی از نظام علمی ریشه می‌گیرد و سرچشمه‌ی عالم کیانی عالم ربانی است، پس علم ازلی که به اعمال و افعال انسان تعلّق گرفته‌است به‌معنی این است که او از ازل می‌داند که چه کسی به‌موجب اختیار و آزادی خود طاعت می‌کند و چه کسی معصیت. و آنچه آن علم ایجاب می‌کند و اقتضا دارد این است که آنکه اطاعت می‌کند به اراده و اختیار خود اطاعت کند و آنکه معصیت می‌کند به اراده و اختیار خود معصیت کند. این است معنی سخن کسانی که گفته‌اند: "انسان مختار بالاجبار است."؛ یعنی نمی‌تواند مختار نباشد. پس علم ازلی دخالتی ندارد در سلب آزادی و اختیار آنکه در نظام علمی و نظام عینی مقرر است که مختار و آزاد باشد؛ دخالتی ندارد در سلب اختیار و آزادی انسان به اینکه او را به معصیت یا اطاعت وادار و مجبور کند.
------------‐
۱۴۰۴/۰۱/۱۴