یادداشت زهرا ساعدی

        در این کتاب سفرنامه‌های مسافران دوره‌ی قاجار به بمبئی گردآوری شده است. من سفرنامه‌های اولی و آخری را از همه بیشتر دوست داشتم چون به نظرم واقعی‌تر بودند و هرچه را که دوست نداشتند به صراحت گفته بودند و ملاحظه‌ای در کار نبود. از حیرت و شگفتی مسافران از وجود باغ‌وحش، بیمه، لاتاری، نحوه‌ی ساخت خیابان‌ها، کارخانه‌ها و در کل پیشرفت و ترقی هند می‌شد فهمید ایران روزگار خوشی نداشته و در خیلی چیزها عقب بوده. نکته‌ی جالب دیگر برایم این بود که کسی از انگلیسی‌ها بدگویی نمی‌کرد و حضور انگلیسی‌ها در هند را بیشتر به عنوان عامل پیشرفت و توسعه‌ی هند می‌دیدند. تعداد زیاد زرتشتی‌های پارسی که جز با خودشان وصلت نمی‌کردند و جزو قشر مرفه بودند هم که تقریبا در سفرنامه‌ی همه‌شان به آن اشاره شد برایم جالب بود.