یادداشت Mohammad Sadeq Alizadeh

        سوژۀ اصلی کتاب روابط پشت پردۀ میان ایران و امریکاست. روابطی که از اواخر دورۀ ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد شروع و چند سال بعد در دورۀ حسن روحانی به برجام منتهی شد. امتیاز کتاب تشریح چارچوب تحلیلی واشنگتن است که نه تنها برجام بلکه سایر رفتارهایش در غرب آسیا را در آن قالب فرموله کرده و سیاست منطقه‌ای خود را پیش‌ می‌برد. واضح است اسرائیل، ایران، سعودی و متحدان امریکا در منطقه هر کدام یک متغیر از این دستگاه معادلاتی‌اند. یکصد صفحۀ ابتدایی کتاب فرازهای درخشان این بخش است که چگونه امریکا در چند دهه با ایران در این چارچوب تحلیلی مواجه شده و سعی داشته‌ او را به نفع سعودی و اسرائیل به عقب برانند.

نکتۀ مهم دیگر اشاراتی است که مولف در قالب مصادیق به ساختار قدرت در ایالات متحده و اختلافات این ساختار با اوباما را در فقرۀ ایران روایت می‌کند. تریتا پارسی هرچند مُصر است این اختلاف را به اختلافات شخص و سلیقه‌ای تخفیف دهد و با عبارتی مانند «دوستان جنگ‌طلب نتانیاهو» و دوگانۀ «جنگ و دیپلماسی» مخالفان داخلی اوباما را تحقیر کند اما مخاطب متوجه می‌شود که طرف مقابل نه اوباما بلکه ساختار نامرئی قدرت(اعم از دموکرات و جمهوری‌خواه) است که هم‌پوشانی‌هایی با منافع اسرائیل دارد. اینان معتقدند مشوق‌های داخل برجام برای ایران زیادی است و همینقدر هم ایران نباید بهره‌مند شود. چیزی که برای سیاستمداران عمل‌‎گراتری مانند اوباما قابل قبول نیست.

ساختار نامرئی قدرت در ایالات متحده نه آن هستۀ صُلبی است که اصولگرایان ایرانی تصویرش می‌کنند و تصور می‌کنند با یک دستگاه پیش‌بینی‌پذیر تک‌خطی روبرویند؛ نه آن جامعۀ کلاسیک لیبرالی که اصلاح‌طلب‌ ایرانی ترسیم می‌کند که اساس ثابتی ندارد و می‌توان با اعمال برخی متغیرها راهبردش را تغییر داد. واقعیت چیزی جز این دو است. ساختار هرچند در راهبرد کلان وحدت دارد - و قدرت را هم به‌گونه‌ای تقسیم کرده که ثابتات سیستم حداقل آسیب را از رفت و آمدهای دموکراتیک ببیند - اما در فهم واقعیت بیرونی جهان و تاکتیک هم اختلافات قابل لمسی با هم دارند. «داستان یک توافق» در ظاهر پشت پردۀ برجام است اما در باطن کالبدشکافی و تشریح منطق دو چیز است: بستۀ نرم‌افزاری مطلوب امریکا برای غرب آسیا و هندسۀ قدرت در ساختار این کشور.

پ.ن۱: به عقیدۀ من مخاطب اصلی کتاب، حوزۀ سیاست داخلی امریکاست هرچند برای من مخاطب خاورمیانه‌ی هم مفید است.

پ.ن۲: کتاب به ترجمۀ فاطمه‌سادات موسوی و توسط نشر ستاک منتشر شده.