یادداشت علیرضا فتاح

        قبل از این کتاب، چندین سالی بود که از میرشکاک جز کتاب شعر چاپ نشده بود. البته بازچاپ "غفلت و رسانه های فراگیر" هم بود که بازچاپ کتابی از حوالی سال 70 است. 
میرشکاک در این کتاب، ایده های چندسال اخیرش دربارۀ اخوان و به ویژه شاملو را نوشته است. در واقع همان دیدگاه همیشگی اش (اینبار جاافناده تر، شاید از سر سن و سال) در شعر معاصر فارسی بازنمود شده و البته به شاملو هم نگاهی متفاوت از نوشته های دهه 60 و 70ش انداخته شده است.

این کتاب شاید منسجم ترین و "کتاب"ترین کتاب درویش باشد، هرچند هرگز از او نباید آن انسجام معهود کتاب را انتظار داشت. این هم چون قبلیها مجموعه مقاله است، اما با انسجام و توالی و ترکیبی بهتر. 
نیست انگاری و شعر معاصر در سه بخش تدوین شده:
بخش اول، با نام اجمال و تفصیل چندمقاله در باب شعر و حوالت با تمرکز بر نیما و فروغ است که با چند مقاله از کتاب «اجمال و تفصیل" ترکیب شده است.
بخش دوم، بخش اصلی و عمدۀ کتاب با همان عنوان کتاب است. میرشکاک در این بخش حضور نیست انگاری در جهان ایرانی معاصر و فروبستگی تاریخی آن را در شعر دو شاعر برجستۀ آن، یعنی شاملو و اخوان با توجه به دو رویکرد متفاوتشان نشان میدهد. میرشکاک اخوان را شاعر حوالتگویی میخواند که برای گریز از نیست انگاری سعی میکند که به تاریخی باستانی اما خیالی و من درآوردی پناه ببرد، اما نهایتا میداند که راه به جایی نمیبرد. اما شاملو نیز تماما خوداگاه و ناخوداگاه بازگوکننده حوالت نیست انگاری ماست، اما او نیز راهی برای گریز از آن میجوید، و البته مییابدش، هرچند تنها در ساحتی فردی. شاملو با پناه بردن به آغوش معشوق-مادر آیدا، سعی میکند خود را از عالم نیست انگاری و مردمانش برهاند. و همین گریز و همین راه، عشق، است که او را شاملو میکند و شاید این تنها راه گریز بشر ایرانی از نیست انگاری باشد. 
بخش سوم کتاب، مقاله هایی از مجله سوره است که میرشکاک در آنها بی نسبتی با ادبیات، تاملاتش  درباب نسبت انسان، ایمان، سنت، مدرنیته و تکنولوژی را نوشته است.

کتاب احتمالا برای کسانی که با قاموس میرشکاک و یا جریان شاگردان مرحوم فردید، و اصطلاحاتی چون حوالت و فروبستگی تاریخی و نیست انگاری و تقدیر تکنولوژیک و غربزدگی و مرگ آگاهی، آشنایی نداشته باشند، کمی سخت خوان است. اما به هر حال در این وانفسای بیفکری در مورد هرچه، از جمله ادبیات معاصر، این کتاب نه تنها برای همزبانان میرشکاک، بلکه برای همه اهل فکر و ادبیات میتواند مفید و جالب باشد به گمانم. 

--- 
قبل از این، ریویوی مفصلتری نوشتم، اما قبل از ثبت پاک شد و این بار مفصلتر از این مقدور نشد.