یادداشت احمد بابائی

                «آدمیزاد فقط بردهٔ خواستهٔ خودش است؛ و این استقلالش را به هیچ قاعده و قانونی نمی‌فروشد. فقط هم خدا می‌داند که این خواسته و میل چیست و چه ماهیتی دارد...»

🔺یادداشت های زیرزمینی را سرآغاز آثار مهم و ماندگار داستایِفسکی می‌دانند. تمام آنچه در این داستان ساخته می‌شود، بعدتر در جنایت و مکافات و آثار بعدی او بزرگتر و کامل‌تر می‌شوند.
یادداشت ها از آن دسته آثاریست که هنگام مطالعه‌شان مدام از جملاتش سر وجد می‌آمدم و هر بار نبوغ داستایِفسکی در شخصیت پردازی و روانکاوی انسان مدرن را می‌ستودم.
🔸اینکه اسم شخصیت اصلی داستان تا انتهای کتاب فاش نمی‌شود و انتخاب روایت اول شخص، باعث می‌شود مرد زیرزمینی خود ما باشد. خود ما انسان های عصر مدرن.
در جای جای کتاب جملات، شخصیت ها و کنش هایی هست که یادآور اثر بعدی داستایِفسکی است؛ جنایت و مکافات.
تیپ شخصیتی مرد زیرزمینی در راسکولنیکاف تکمیل می‌شود و ذهن و روان انسان منزوی و خودبرتر بین برای ما تشریح می‌شود.
🔹داستایِفسکی مخاطب را پشت میزی در مقام روانپزشک می‌نشاند و شخصیت اصلی داستان را همچون بیمار روبروی ما می‌نشاند تا شرح حالش را بشنویم و به اعماق روحش نفوذ کنیم.
از نوع پوشش تا چینش اشیا، از خانواده و مدرسه تا محل کار و همکاران و... را برایمان شرح می‌دهد و ما را با ابعاد ذهن این شخصیت که چه بسا تا حد زیادی خودمان هستیم، آشنا می‌کند.
🔺حرف و نکته راجع به این کتاب بسیار زیاد است و مترجم محترم با انتخاب ۱۷ یادداشت متنوع تلاش کرده است جنبه های مختلف اخلاقی، روانی، روایی، زیبایی‌شناسی و... داستان را برای مخاطب روشن کند.

▪️یادداشت های زیرزمینی طبقه اول عمارتی است که داستایِفسکی در جهان ادبیات خلق کرد. عمارتی که عمیق ترین احساسات بشری را در خود جای داده است. 

گورکی در مورد این نابغه گفت:« داستایِفسکی، وجدان دردناک روسیه است.» اما او براستی وجدان دردناک بشریت است.