یادداشت محمد میرشاهی

        #### **۱. معرفی کتاب و مؤلف**  
- **هویت کتاب**: این اثر جلد نهم از مجموعه «سازندگان جهان ایرانی اسلامی» است که توسط انتشارات نامک منتشر شده است. کتاب با حجم ۱۵۲ صفحه، به زندگی و اندیشه‌های **صدرالدین محمد شیرازی (ملاصدرا)** میپردازد و او را به عنوان احیاگر فلسفه اسلامی در قرن هفدهم معرفی میکند .  
- **مؤلف**: **سایه میثمی** (متولد ۱۳۵۰)، نویسنده، مترجم، و مدرس فلسفه، از جمله آثارش ترجمه‌های «تشبه به مسیح» و «تسلای فلسفه» است. تخصص او در حوزه فلسفه تطبیقی و اسلامی، رویکردی تحلیلی به این کتاب بخشیده است .  

#### **۲. محتوای کتاب و رویکرد میثمی**  
- **خوانش اگزیستانسیالیستی**: میثمی تأکید دارد که ملاصدرا با ترکیب فلسفه مشاء، اشراق، و عرفان، «گذار از ذاتگرایی به اگزیستانسیالیسم» را در فلسفه اسلامی رقم زد. البته این اگزیستانسیالیسم متفاوت از غرب است؛ زیرا هستی‌شناسی ملاصدرا حول «خدا» متمرکز است، نه مسائل فردی یا اجتماعی .  
- **بستر تاریخی و فکری**: کتاب نشان میدهد چگونه ملاصدرا در بستر تشیع، تصوف، و سنت فلسفی ایران، به تلفیقی نوین دست یافت و «روح تازه ای به میراث تفکر اسلامی» دمید .  
- **نقش ملاصدرا در معادشناسی**: بر اساس اشاره‌های غیرمستقیم در منابع، میثمی احتمالاً به تأثیرپذیری ملاصدرا از اندیشه‌های میثمی (عالم شیعی) در مسئله معاد پرداخته است .  

#### **۳. تحلیل مسائل کلیدی فلسفی**  
- **مسئله شر**: کتاب نقد مشترک ملاصدرا و **آگوستین** بر ثنویت را بررسی میکند:  
  - هر دو شر را **امر عدمی** (نه وجودی) میدانند.  
  - ملاصدرا منشأ شرور را محدودیتهای ماهوی موجودات تفسیر میکند .  
- **عقلانیت**: مقایسه تطبیقی عقلانیت از نگاه آگوستین (ترکیب عقل و اراده) و ملاصدرا (اولویت تعقل بر اراده) از دیگر محورهای کتاب است .  

#### **۴. نقاط قوت کتاب**  
- **جامعیت در حجم کم**: با وجود مختصر بودن، کتاب به سه لایه **زندگی، اندیشه، و تأثیرات ملاصدرا** میپردازد و او را «نماینده اوج سنت فکری تمدن اسلامی» معرفی میکند .  
- **زبان روان**: با پرهیز از اصطلاحات پیچیده، برای مخاطبان غیرمتخصص نیز قابل استفاده است.  
- **تلفیق منابع**: میثمی از آثار غربی (مانند اشاره به دیدگاه الیور لیمن) و منابع اسلامی بهره برده است .  

#### **۵. محدودیتها و نقدها**  
- **ابهام در منابع تحلیلی**: برخی ارجاعات کتاب (مانند تأثیر میثمی بر ملاصدرا) نیاز به شفافیت بیشتر دارد .  
- **کمبود نقد فلسفی**: اگرچه کتاب توصیفی غنی ارائه میدهد، اما نقدهای معاصر بر اندیشه ملاصدرا (مانند چالشهای اگزیستانسیالیسم اسلامی) کمتر بررسی شده است.  
- **پرهیز از تطبیق با غرب**: تفاوتهای اگزیستانسیالیسم ملاصدرا با فیلسوفانی مثل کییرکگور یا سارتر نیاز به بسط بیشتری داشت .  

#### **۶. جایگاه کتاب در آثار میثمی**  
این اثر در کنار ترجمه‌های میثمی (مانند «اعترافات آگوستین»)، نشان دهنده علاقه او به **فلسفه تطبیقی** است. با این حال، «ملاصدرا» از معدود تألیفات مستقل او محسوب میشود که جای خالی آن در معرفی فیلسوفان اسلامی به فارسی زبانان پر کرده است .  

#### **۷. نتیجه‌گیری: چرا این کتاب مهم است؟**  
- **برای علاقه‌مندان فلسفه اسلامی**: مروری جامع و روشنگر از نظام فلسفی ملاصدرا ارائه میدهد.  
- **برای پژوهشگران**: رویکرد تطبیقی کتاب (به ویژه در مسئله شر و عقلانیت) الگویی برای مطالعات میان‌فرهنگی است.  
این اثر نه تنها ملاصدرا را به عنوان «تأثیرگذارترین فیلسوف اسلامی چهار قرن اخیر»  بازشناساند، بلکه مسیر را برای خوانشهای نوین از حکمت متعالیه هموار کرد.