یادداشت محمدرضا زائری

        زمانی كه نخستین بار كتاب «كیف نغیر العالم» را در بیروت دیدم هنوز كلمه استارت‌آپ به گوشم نخورده بود. عنوان جذاب و اثرگذار كتاب مرا به‌سوی خود كشید و بعد كه كتاب را ورق زدم دیدم حدود بیست گزارش از تجربه‌های واقعی و تغییرآفرین اما كوچك و ساده است كه افراد عادی رقم‌زده‌اند و موجب تحولات و تغییرات جدی شده‌اند.

كتاب را انتشارات روزنامه النهار ترجمه و منتشر كرده بود و آن‌قدر از آن خوشم آمد كه نسخه اصلی انگلیسی را هم كه انتشارات دانشگاه آكسفورد به چاپ رسانده بود تهیه كردم و امیدوار بودم كه بتوان ترجمه فارسی آن را در ایران منتشر كرد.

ویژگی مهم كتاب امیدآفرینی و الهام‌بخشی فراوان و عمیقی بود كه خواندن آن را برای همه فعالان اجتماعی ضروری می‌ساخت. چندی بعد كه موضوع کارآفرینی‌های نوین و استارت‌آپ ها در ایران جدی شد و خودمان هم با برخی دوستان، شتاب‌دهنده‌ای را ایجاد كردیم همچنان شوق انتشار ترجمه فارسی كتاب «چگونه جهان را تغییر دهیم» را داشتم ولی گرفتاری‌ها و مشغله‌های جاری اجازه پیگیری آن دغدغه را نداد. مدتی بعد به‌طور اتفاقی در یكی از کتاب‌گردی‌ها چشمم به كتابی خورد كه روی جلدش همین عنوان درج شده بود. با شوق و ناباوری برداشتم و تورقی كردم و مطمئن شدم كه بالاخره ترجمه فارسی این كتاب به بازار آمده است.

پیشگفتار كتاب با این جملات آغاز می‌شود:«آیا می‌توان فقر را به‌کلی از بین برد؟ آیا می‌توان درمان و بهداشت را به دورافتاده‌ترین گوشه‌های جهان رساند؟ آیا می‌توان اطمینان یافت كه هر كودك در هر كشور از تحصیلات خوبی برخوردار می‌شود؟ شاید امروز پاسخ مثبت به این پرسش‌ها دست‌نیافتنی به نظر برسد، اما آنچه در این كتاب نقل می‌شود نشان می‌دهد كه در واقع ما قادر هستیم تغییراتی باورنکردنی در جهان ایجاد كنیم». این كلمات دیوید برنشتاین به‌خوبی فضای كتاب و رویكرد اثرگذار و جریان ساز آن را نشان می‌دهد.

این كتاب داستان‌های تلخ و شیرین از افراد متفاوتی روایت می‌کند كه کاملاً با هم فرق دارند اما همه آن‌ها در یك خصوصیت مشتركند؛ همه از قدم‌های كوچك و كارهای ساده شروع کرده‌اند و خداوند آنان را برای اثرگذاری‌های وسیع و گسترده یاری كرده است. مهم‌ترین جنبه محسوس و ملموس در همه این داستان‌ها احساس مسؤولیت این افراد نسبت به محیط پیرامونشان بوده و این همان چیزی است كه در آموزه‌های اسلامی روشن‌تر از هر چیزی به چشم می‌خورد.

این اشخاص به زندگی و احوال دیگران بی‌اعتنا نبوده‌اند و چه چیزی از این مهم‌تر؟ از بانویی جوان كه نتوانسته در هندوستان نسبت به آزار كودكان بی‌پناه و معصوم بی‌اعتنا باشد و تلفن مددیاری را به راه انداخته تا پرستاری در آفریقای جنوبی كه ابتلای گسترده مردم دردمند به ویروس ایدز را دیده و با احساس مسؤولیتی مقدس رسیدگی خانه به خانه را برای درمان و مراقبت از بیماران فقیر و نیازمند آغاز كرده است.

در نخستین فصل كتاب نیز چنین می‌خوانیم:«این كتاب درباره افرادی است كه مشكلات اجتماعی را در سطحی وسیع حل می‌کنند. بیشتر این افراد مشهور نیستند. آن‌ها نه سیاستمدارند و نه کارخانه‌دار. بعضی از آن‌ها پزشك، بعضی حقوقدان و بعضی مهندس هستند. برخی دیگر مشاور، مدیر، مددكار اجتماعی، معلم و روزنامه‌نگار هستند. بعضی نیز صرفاً كارشان را با پدر یا مادر بودن آغاز کرده‌اند. این افراد از مکان‌ها و كشورهای مختلف جهان هستند؛ از بنگلادش، برزیل، مجارستان، هند، لهستان، آفریقای جنوبی و آمریكا. آنچه آن‌ها را به هم مربوط می‌کند نقش آن‌ها به‌عنوان نوآور اجتماعی یا كارآفرین اجتماعی است.»

كسانی كه به عرصه فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی یا برخی خدمات نیكوكارانه و خیریه در مؤسسات دینی قدم گذاشته‌اند و در رویارویی با موانع مختلف خسته می‌شوند و حتی احیاناً انگیزه خود را از دست می‌دهند با خواندن این كتاب اولاً روحیه دوباره و امید پیدا می‌کنند و ثانیاً می‌آموزند كه تجربه‌های خود را ثبت كنند و با دیگران به اشتراك بگذارند.


(منتشرشده در سایت الف کتاب: https://www.alef.ir/news/3990217183.html)