یادداشت راضیه بابایی

        کتاب فرار از عقل از مجموعه داستان فکر ایرانی( مجموعه نه جلدی ) به سیر اندیشه در ایران می پردازد. جلد اول این مجموعه  از آغاز تمدن ایران شروع می‌شود و در این جلد که پنجمین کتاب از این دست است، اواخر حکومت غزنویان و تاسیس حکومت سلجوقیان تشریح می‌گردد. نویسنده در پیشگفتار به ذکر این نکته پرداخته است که نقل تاریخ از تمام زوایا و جوانب  از اهداف او نبوده است بلکه تنها می‌خواهد به اندیشه ها و تفکراتی که در بستر جامعه، مردم و حکومتها موجود بود، بپردازد.  او به افراد و شخصیتهای تاریخی تا اندازه ای نزدیک می‌شود که در مسیر نگارش به کار بیاید و ردپای افکار و اعمال آنها را  در فضای اندیشه و افکار  ایرانیان و جامعه آن روز دنبال کند. نویسنده سعی کرده است به ساده ترین صورت ممکن وقایع تاریخی را بیان کند و به جهت ارتباط بهتر مخاطب نوجوان با کتاب در هر خط به پانویس ارجاع نداده است و منابع را در انتهای اثر آورده است و در حد امکان از موضع گیری نسبت به یک اندیشه دوری کند و گزارش و روایتی بی طرفانه از تاریخ ارائه دهد.
این کتاب در 25 فصل با اسامی خلاقانه و نوجوان پسند به رشته تحریر در آمده است. نقشه ایران در زمان غزنویان و سلجویان به جهت شناخت مرزهای ایران برای مخاطب در کتاب آمده است . نظرات سیاسی و اعتقادی که به حکومت عباسیان مشروعیت داد سالهای متمادی بر ایران حکومت کنند، به زبان ساده شرح داده شده است. مذاهب مختلف اسلام و جایگاه آن در ایران ، وضعیت علمی ایران، وضعیت فلاسفه و چگونگی شیب نزولی فعالیتهای علمی در ایران به سبب تعصب حاکمان آن دوران در اثر آمده است. اشخاص و شخصیتهایی که نوجوان و بزرگسال علاقه مند تاریخ تنها با یک نام از آنها آشنا هستند، در این کتاب در جایگاه خود و در ارتباط با حکومت و مردم بازنمایی شده اند. قطعات پازل دانشمندان به تدریج کامل می گردد و مخاطب متوجه میشود به عنوان مثال ابن سینا، ناصر خسرو یا خیام چه روزگاری داشته اند و با چه سختی هایی دست و پنجه نرم می کردند..
همچنین به صورت دقیق وضعیت زبان فارسی در ایران قبل و بعد از حمله اعراب بررسی می‌شود و نقش حکومتها در حمایت یا تخریب آنها  مشخص می‌شود. نکات این بخش علاوه بر تازگی جذابیت دارند.این کتاب برای خواننده حس غرور به همراه می‌آورد زیرا میفهمد ما در نظریه های علمی نیز پیشتاز بودیم. نوجوان با مطالعه این کتاب تاریخی، توان خود باور می‌کند.
یکی دیگر از مزایای کتاب تعاریف مجهولات است مثلا وقتی از خانقاه یا اهل تصوف سخن به میان می‌آید ، نویسنده فرض نمی کند مخاطب این کلمات را می‌شناسد و برای خواننده معنی آن را شرح می‌دهد.
نکته منفی کتاب نداشتن خط زمانی است. به عنوان مثال وقتی از امام محمد غزالی صحبت می کند هر چه مربوط به اوست بیان نمی‌شود و در هر فصل به خصوصیتی از او پرداخته می‌شود. بهتر بود هر چه مربوط به این دانشمند ایرانی لازم است به ترتیب گفته شود و نویسنده بعد به سراغ نفر دیگری برود. این روش نیاز به تکرار و یاداوری را در فصول مختلف کاهش می‌دهد و از حجم کتاب نیز کم می‌کند. همچنین با تمام نکات مثبتی که این اثر دارد دور از انتظار است که مخاطب نوجوان به سراغ کتابی صرفا تاریخی برود. کاش ناشر و نویسنده خلاقیت بیشتری در روش اجرا و انتقال مطلب به خرج می‌دادند.