یادداشت بابک فروغی

        شوهر آهو خانم، کتابی است که سال‌ها اسمش گوشه ذهنم بود و تنها ذهنیت من در مورد آن حاصل از کتاب‌های ادبیات مدرسه و آمادگی برای امتحانات و کنکور و ... بود. همان دوره‌ای که لذت ادبیات را نچشیده بودیم و فقط برایمان مهم بود بدانیم نویسنده کتاب شوهر آهو خانم، علی‌محمد افغانی است.
اما خواندن کتاب را نزدیک به دو ماه پیش شروع کردم، به این دلیل که تصمیم گرفته‌ام حدالامکان کتاب‌های مشهور و فاخر نویسندگان ایرانی را بخوانم و به درک بهتری در مورد ادبیات معاصر و نویسندگان دست یابم. خواندن کتاب از ابتدا برای من کار دشواری بود و دو ماه زمان برای خواندن یک کتاب 800 صفحه‌ای به خوبی گواه این مسئله هست.
می‌خواهم در این ریویو به دو سوال، البته از نگاه شخصی خودم، پاسخ بدهم تا شاید پاسخی باشد به کسانی که در مورد کتاب گفته‌های ضد و نقیض زیادی شنیده‌اند و بتواند به آن‌ها کمک کند که کتاب را بخوانند یا نه. 
1. در این کتاب دنبال چه نگردیم؟ 
مهمترین مسئله این است که دنبال یک داستان جذاب و گره‌های عمیق داستانی نباشید. کتاب سیر تقریباً یکنواختی دارد، در بعضی قسمت‌ها فراز و فرودهایی هست، اما به نظرم این فراز و فرودها هم با قلم افعانی کش آمده‌اند و به شکل آرامی روایت شده‌اند.
نکته دیگری که نباید دنبالش باشید احتمالاً همذات‌پنداری با شخصیت‌های کتاب است که شاید با توجه به روایت شدن کتاب در سال‌های 1312 تا 1320 بدیهی به نظر برسد، اما قضیه از این هم فراتر است و خیلی از شخصیت‌های داستان در مجموع با روزگار امروز ما نزدیکی مشخصی ندارند. هر چند در جاهایی با برخی از رفتارها و دوراهی‌ها و تفکرات برخی از شخصیت‌ها می‌شود احساس قرابت داشت.
چیز دیگری که در این کتاب کمیاب است حال خوب است، حال خوب را به سختی می‌توان در کتاب یافت و عمده صفحات کتاب به بدبختی و فلاکت پرداخته است و آن جاهایی هم که کتاب می‌خواهد کمی خواننده را از عذاب راحت کند سایه شوم مصائب شخصیت‌ها که هر کدام به نحوی متفاوت درد می‌کشند روی سرمان سنگینی می‌کند.
2. در این کتاب دنبال چه بگردیم؟ 
شاید یکی از مهمترین مسائل متن مملو از اصطلاحات و ضرب‌المثل‌های کتاب باشد. کتاب سرشار است از اصطلاحاتی که خیلی‌ها را کمتر شنیده‌ایم و حتی در یک مورد من یک ضرب‌المثل را در گوگل جستجو کردم و نتیجه جالب بود: تنها نتایج یافته شده مرتبط همان متن کتاب شوهر آهو خانم بودند. گویا کتاب از این جهت گنجینه‌ای ارزشمند برای محققان حوزه ادبیات است و بر مبنایش پایان‌نامه‌ها و طرح‌های پژوهشی زیادی انجام شده است. 
نکته پررنگ بعدی در کتاب، به دست آوردن شناختی خوب در مورد زندگی در دوره اول پهلوی است. اتفاقات مختلف تاریخ معاصر ایران در این کتاب هر یک نقشی دارند؛ از کشف حجاب گرفته تا جنگ جهانی دوم. همچنین روابط انسانی و جایگاه زن در آن جامعه سنتی و در حال گذر به مدرنیته به خوبی نمایانده شده است. در بسیاری از موارد غصه خواهید خورد از رنجی که شخصیت‌های زن می‌کشند و در برخی موراد حتی شاید غبطه بخورید به شکل ساده زندگی و کار و اتفاقات در جريان. 
نکته قابل ذکر دیگر این که متن کتاب سرشار از جزئیات است و باید حوصله‌ی خواندن این همه جزئیات را داشته باشید. همین جزئیات هستند که کتاب را ساخته‌اند و اگر از این جزئیات لذت نبرید یک آن به خود می‌آیید و می‌بینید در صفحه 600 کتاب هستید و هنوز داستان آنقدری که باید و شاید به شما اطلاعات منتقل نکرده است.
مسئله بعدی شخصيت‌پردازی عمیق است، به نحوی که در مورد سه شخصیت اصلی کتاب به دید عمیقی می‌رسید و احتمالاً می‌توانید تصمیمات و کارهایشان را حدس بزنید.
امیدوارم این نکات به درد شما بخورد. اگر نظری در مورد ریویو و کتاب دارید بسیار خوشحال می‌شوم که آن را به اشتراک بگذارید. 
و در پایان سخت‌ترین کار برای من نمره دادن به کتاب است. سه ستاره شاید عادلانه نباشد، اما عاقلانه است. :)