یادداشت سروش علی‌نژاد

        رمان «خواب در باغ گیلاس»، اثر نویسنده عراقی ازهر جرجیس، یکی از تأثیرگذارترین آثار ادبیات معاصر عربی است. این کتاب در سال ۲۰۱۹ منتشر شد و به سرعت به یکی از پرمخاطب‌ترین کتاب‌ها در حوزه ادبیات جنگ و مهاجرت تبدیل شد. ازهر جرجیس با سبک خاص و شاعرانه‌اش، توانسته است داستانی عمیق از زندگی در عراق جنگ‌زده و اثرات جنگ و تبعید بر زندگی مردم عادی را به تصویر بکشد. در این یادداشت، به بررسی داستان، مضامین اصلی و سبک نگارش این رمان خواهیم پرداخت.

خواب در باغ گیلاس داستان زندگی سعید، مردی عراقی است که پس از سال‌ها زندگی در تبعید و مهاجرت، به کشور خود بازمی‌گردد. او پس از تحمل سال‌ها دوری از وطن و تجربه تبعید، به عراق بازمی‌گردد تا با گذشته خود مواجه شود. او با بازگشت به کشورش، درگیر مسائلی مانند هویت، وطن و جستجوی معنای زندگی می‌شود. او با شخصیت‌های متعددی در این سفر آشنا می‌شود که هرکدام نماینده بخشی از جامعه عراق و تاثیرات جنگ بر مردم هستند.

جرجیس با خلق دنیایی واقعی و ملموس، مخاطب را با سرنوشت مردمی آشنا می‌کند که تحت تأثیر جنگ و خشونت، دچار تغییرات عمیق و بنیادینی در زندگی خود شده‌اند. این رمان بیش از هر چیز، روایتگر جستجوی هویت و معنای زندگی در دنیایی است که تحت تأثیر جنگ، تبعید و مهاجرت تغییر کرده است.

یکی از مضامین اصلی رمان خواب در باغ گیلاس، تأثیرات جنگ بر روح و روان مردم است. جنگ، نه تنها جسم انسان‌ها، بلکه روح و هویت آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سعید و دیگر شخصیت‌های داستان، با زخم‌های ناشی از جنگ دست و پنجه نرم می‌کنند و تلاش می‌کنند تا معنایی برای زندگی خود پیدا کنند. ازهر جرجیس به شکلی زیبا و دقیق، تأثیرات جنگ را بر نسل‌های مختلف به تصویر می‌کشد.

مهاجرت و تبعید یکی دیگر از مضامین مهم این رمان است. سعید به عنوان یک مهاجر، در جستجوی هویت و تعلق است. او در طول داستان با احساسات پیچیده‌ای مانند تنهایی و بیگانگی مواجه می‌شود. ازهر جرجیس با روایت داستان زندگی سعید و دیگر مهاجران، تصویری از زندگی در غربت ارائه می‌دهد که برای بسیاری از مخاطبان قابل درک است. مهاجرت در این رمان نه تنها به عنوان یک حرکت فیزیکی، بلکه به عنوان یک تغییر روحی و روانی نیز مطرح می‌شود.

سعید در طول رمان، با سوالاتی درباره هویت و وطن مواجه است. او به عراق بازمی‌گردد تا خود را دوباره بیابد، اما متوجه می‌شود که کشورش دیگر مانند گذشته نیست. ازهر جرجیس در این رمان به بررسی عمیق مفهوم وطن می‌پردازد. آیا وطن تنها یک مکان جغرافیایی است یا مفهومی ذهنی و احساسی که با خاطرات و تجربیات ما شکل می‌گیرد؟ این سوالات فلسفی، بخشی از پیچیدگی داستان را تشکیل می‌دهند.

ازهر جرجیس در خوتب در باغ گیلاس از زبانی ساده، اما در عین حال شاعرانه و پر از احساسات استفاده کرده است. توصیفات دقیق او از شخصیت‌ها، مناظر و احساسات درونی آن‌ها، خواننده را به دنیای داستان نزدیک می‌کند. جرجیس با بهره‌گیری از شیوه‌های روایی متنوع، داستانی چندلایه و پیچیده خلق کرده که به مرور زمان و در طول داستان به آرامی آشکار می‌شود.

سبک نگارش جرجیس، علاوه بر زیبایی زبانی، به لحاظ محتوایی نیز حاوی تأملات عمیق فلسفی است. او با ترکیب خاطرات، رویاها و تأملات شخصیت‌ها، داستانی ساخته که نه تنها بازتاب‌دهنده وضعیت اجتماعی و سیاسی عراق است، بلکه به پرسش‌های عمومی‌تر درباره سرنوشت و معنای زندگی نیز پاسخ می‌دهد.

خواب در باغ گیلاس رمانی است که هر کسی که به ادبیات معاصر و موضوعات انسانی همچون جنگ، مهاجرت و هویت علاقه‌مند است، باید آن را بخواند. ازهر جرجیس با روایتی قوی و احساسی، موفق شده است داستانی درباره انسان‌هایی که در جستجوی هویت و معنای زندگی هستند، به تصویر بکشد. این رمان همواره مخاطب را به تفکر وادار می‌کند و او را با سوالاتی عمیق درباره هویت و وطن روبرو می‌سازد.