یادداشت سید رمضان حسینی

        پنج از پنج قطعا!
نادر ابراهیمی با امثال این کتاب و آتش بدون دود و... کاری برای ایران و ادبیات داستانی‌ش کرد که به خاطر ندارم کس دیگه‌ای خواسته باشه یا تونسته باشه بکنه. جای چنین قهرمان‌سازی‌هایی تو هنر معاصر ما خالیه و این خلا بدجوری تو ذوق می‌زنه.
من هم می‌فهمم قهرمان‌سازی بی‌خودی چه مضراتی داره. ولی بذارید از خوبی‌هاش هم بگیم: حین خوندن این کتاب جاهایی بوده که سرم رو با افتخار بالا گرفتم با این که می‌دونستم داستان تو یکی از نکبت‌بارترین بخش‌های تاریح سرزمینم اتفاق افتاده. مدام خودم رو با قهرمان‌ها مقایسه می‌کردم و از اونجا که قهرماناش انسان هستن، ضعف‌های خودم رو می‌دیدم. خودم رو با شخصیت‌های منفی مقایسه می‌کردم و می‌دیدم اشتراکاتم رو. مهم‌تر از همه این که این جور آثار حس تکلیف و وظیفه نسبت به وطن رو تو آدم بیدار می‌کنه.