یادداشت احمدرضا کوکب

        0- امتیازم نه فقط به خود کتاب بلکه تا حدی به مطالعات «اداره امور عمومی» که ترجمه public administration باشد (هم) تعلق می‌گیرد.

1- این کتاب سمبل حرف زدن درباره تاریخ بدون روایت است. اگر بخواهید به کسی نشان بدهید که چرا روایت مهم است، بگویید این کتاب را بخواند تا ببیند چطور می‌شود تاریخ را به اسم تدوین کتاب آموزشی در قالب‌های بی معنا و خشک و خالی ریخت. البته کمی اغراق کردم! ولی من باب انتقال اصل نکته لازم بود.

2- اگر رشته مدیریت دولتی را به دو شاخه خط مشی و اداره تقسیم کنیم، این کتاب ناظر به شاخه دوم خواهد بود. در واقع کتاب آقای طهماسبی، بهترین کتاب آموزشی مطالعات علم اداره است و فکر می‌کنم در همه دانشگاه‌ها کتاب مرجع باشد.

3- منظور از علم اداره، اداره‌ی دولت مدرن است. رک و پوست کنده اش اینکه از قرن بیستم به بعد در غرب و بیشتر هم آمریکا، چه نگاه‌هایی در مورد اداره دولت وجود داشته است؟ در پاسخ به این سوال، معمولا به چند سوال کلیدی و محوری پاسخ داده می‌شود: نسبت بین سیاست/سیاسون/دموکراسی با اداره/مدیران اجرایی یا بروکرات‌ها/بروکراسی چیست؟ بروکراسی خوب است یا بد؟‌ نسبت مردم با دولت چیست؟‌ و از این قبیل سوالات.

۴- کتاب، به دستی توضیح می‌دهد که پاسخ به این سوالات، چهار یا پنج (دو مکتب خیلی به هم نزدیک هستند که می‌شود آنها را یکی دانست) در تاریخ مدیریت دولتی شکل گرفته اند. اما اشکال اول در توضیح چیستی خود این مکتب‌ها است.

5- در یک کلام، در این کتاب لخت نظریات را مطالعه می‌کنیم و هیچ کانتکسی از آنها دریافت می‌شود. مثلاً نویسنده به خود زحمت نداده تا کمی به بنیان گذاران این مکاتب بپردازد. از ای 5 مکتب، لااقل چهارتایشان بنیان‌گذاران بسیار واضحی دارند و کاملا به صورت تاریخی قابل مطالعه اند. ما حتی در مورد زمان فراگیری این ایده ها به ندرت نکاتی دریافت می‌کنیم. این نظریات ناظر به واقعیات تصمیم گیری در دولت‌ها بوده و در دوره‌هایی اتفاق افتاده اند. چرا هیچ اثری از آنها دیده نمی‌شود؟

6- در برخی نقاط، در واقع نویسنده اصلا نکته اصلی بحث را متوجه نشده است؛ وگرنه خود به تناقض توضیحات خود پی می‌برد. این باعث شده که برخی مکاتب (مشخصا خدمات نوین دولتی) اصلا شفاف نباشند.

7- نویسنده مکاتب را پهن کرده است، ولی موفق نشده جمع کند. فرض کنید از نقشه ایران اگر 1000 پیکسل داشته باشد، صد تایش را به شما بدهند. این صد تا، مرکز استان ها و نقاط اصلی کشور است، قبول؛ اما نحوه ارتباط اینها، بزرگی و کوچکی اینها و... اصلا روشن نمیشود.

8- نکته آخرم ناظر به خود مطالعات اداره و نه کتاب مورد بحث است. به نظر میرسد که این علم، اگر بشود به آن علم گفت، مفت نمی‌ارزد. یک مشت حرف بی خاصیت که یا آنقدر نظری هستند که هیچ مدلی برای اجرای انها وجود ندارد و یا آنقدر عملیاتی هستند که اصلا معلوم نیست از زیر کدام بته پیدایشان شده. فارغ از این، واقعیت عرصه سیاست آنقدر پیچیدگی دارد که با این نظریات، به هیچ وجه نمی‌شود رفتار دولت را تحلیل کرد. خلاصه که خوش حالم تمرکزم را روی خط مشی گذاشتم و گول این اداره‌ای‌ها را نخوردم!