یادداشت سارا حسینی

        اگر کسی دو سه کتابی از کتاب‌های نظریه ادبی، ورق زده باشد، می‌داند که خواندن این کتاب‌ها، کار طاقت‌فرسایی است. نه فقط برای این که ممکن است ترجمه، خوب از آب درنیامده باشد؛ برای آن که همهٔ مثال‌ها در توضیح نظریه از کانتکس فرهنگی مولف زده شده است که تو با بیشترشان آشنا نیستی و مهم‌تر از آن برای آن که معمولا در این کتاب‌ها مولف یکراست می‌رود سراغ اصل نظریه، بی‌توجه به آن که آن نظریه، در چه زمینه سیاسی و اجتماعی و در  پاسخ به کدام نیاز، طرح شده است؟ دانستن این ریشه‌ها، برای شناخت عمیق نظریه‌ها، ضروری است.
کتاب «نگاهی تازه به نظریه ادبی»، نوشتهٔ دکتر عیسی امن‌خانی، چنانچه از نامش برمی‌آید، با رویکردی تازه به نظریات ادبی پرداخته است؛ نخ تسبیح معرفی نظریات ادبی در این کتاب، پاسخ به این پرسش است:
«هر نظریه برای برهم‌زدن کدام مناسبات اقتدارگرایانه و طبیعی‌انگاشته شده، طرح شده است؟»
برای پاسخ به این پرسش، مؤلف در هر فصل، به ریشه‌های تاریخی، سیاسی و اجتماعی‌ای که منجر به شکل‌گیری آن  نظریه شده پرداخته است؛ چیزی که من مشابهش را در هیچ کدام از کتاب‌های نظریه ادبی ندیده‌ام. پس از طرح این مقدمات و معرفی خاستگاه هر نظریه، مولف به معرفی مختصر کلیدی‌ترین مفاهیم آن نظریه پرداخته و مثالی از تفسیر و تحلیل‌های آن نظریه‌پرداز ادبی بر یکی از متون ادبی آورده است. 
 در کتاب‌های اصلی نظریهٔ ادبی، نکاتی هست که دانستنشان از سوی مولفان بدیهی انگاشته می‌شود و مولفان نیازی نمی‌بینند آن‌ها را توضیح دهند؛ کتاب «نگاهی تازه به نظریهٔ ادبی» دقیقاً دست روی همین نکات گذاشته شده است: مفهوم نظریه، غایت و شرایط شکل‌گیری آن، توضیحاتی مقدماتی دربارهٔ پدیده نظریهٔ ادبی و خاستگاه شکل‌گیری تک‌تک‌ نظریاتی که در این کتاب معرفی می‌شوند.
از دیگر نکات بدیع کتاب، ارائهٔ دسته‌بندی‌ای جدید از نظریات ادبی است و تقسیم آن‌ها به سه دستهٔ مولف‌محور، مولف‌ستیز و ساختار‌ستیز است.
نظریاتی که در این کتاب معرفی شده است:
۱) نظریه‌های سوژه/ مولف‌محور: هرمنوتیک، مارکسیسم، فمینیسم
۲) نظریه‌های سوژه‌/مولف‌ستیز: روانکاوی، فرمالیسم، نقد نو، منطق مکالمه، ساختارگرایی، خواننده‌محور، بومی‌گرایی/ حقوق حیوانات
۳)  نظریه‌های ساختار‌ستیز: تبارشناسی و‌ دیرینه‌شناسی، شرق‌شناسی، واسازی/شالوده‌شکنی

 کتاب «نگاهی تازه به نظریهٔ ادبی» مقدمهٔ بسیار خوبی برای  فهم نظریات ادبی است و می‌تواند ما را به خواندن کتاب‌های اصلی این حوزه، رهنمون شود.