یادداشت پردیس

        راهنمای ترجمه‌های «ناطور دشت»


ترجمه‌ی فارسی ناطور دشت، نخست بار در دوهزار نسخه، در انتشارات مینا به سال یکهزاروسیصدوچهل‌وپنج به چاپ رسید. نخستین مترجم کتاب، احمد کریمی، The Catcher in the Rye  را در فارسی به «ناطور دشت» برگرداند که از این بیت از باب پنجم بوستان سعدی به عاریه گرفته بود: 
جهاندیده پیری بر او بر گذشت                 چنین گفت خندان به ناطور دشت
این اسم بر این اثر ماند و آن‌قدر خوش بر تارک آن نشست که در ترجمه‌های بعدی کسی آن را تغییری نداد؛ هرچند که ناطور دشت نیز به سرنوشت شازده کوچولو دچار شد که هر که توانست یک ترجمه از آن به بازار داد اما دست‌کم شازده کوچولو چند ترجمه‌ی خوب هم داشت، از بخت بد، ناطور دشت شد کتابی که چند و چند ترجمه‌ی بد یا ماقبلِ بد از آن در بازار هست. 
در این یادداشت کوتاه به معرفی  اجمالی دو ترجمه‌ی خوب از آن خواهیم پرداخت و باقی را واخواهیم¬گذاشت.

1. ترجمه‌ی احمد کریمی: او نخستین مترجم ناطور دشت در فارسی است. کسی که این نام را بر این کتاب نهاده، کسی که ترجمه‌اش را سروریراستار آن زمان فرانکلین، یعنی نجف دریابندری پسندیده بوده است، و البته کسی که کریم امامی آن مقاله‌ی تند، «بحث لحن در ترجمه؛ یا چگونه از کلاغِ فرنگی بلبلِ پارسی‌گوی نباید ساخت»*، را درباره‌ی لحن ترجمه‌اش در این رمان نوشته است. زبانی که در این کتاب به کار برده زبانی سالم است و کتابی، یعنی برخلاف چیزی که معمولاً درباره‌ی ناطور دشت شنیده‌اید، این نسخه زبان را نشکسته و در نتیجه زبان گفتاری به کار نبرده است. کریمی خود در دفاع از این لحن و زبان می‌گوید ایراد امامی را وارد نمی‌داند و «با لهجه‌ی تهرانی نمی‌شود رمان انگلیسی ترجمه کرد. تعداد چیزهایی که در زبان انگلیسی در محاوره می‌آیند بسیار ناچیز است. بنابراین معتقدم، ناطور دشت جز با همین لحنی که برای آن انتخاب کرده‌ام جور در نمی‌آید». (کرگدن 128: 49)

2. ترجمه‌ی محمد نجفی: ترجمه‌ای با زبانی گفتاری، اما متناسب و درست و به‌قاعده، که در دهه‌ی هفتاد شمسی چاپ شد _سی سال بعد از ترجمه‌ی کریمی_ و متأسفانه برخی از روی همان سعی کرده‌اند ترجمه‌ای ظاهراً جدید ارائه دهند. نجفی عملاً به توصیه‌ی امامی در این ترجمه عمل کرده است. این ترجمه احتمالاً برای خواندن نوجوانان متناسب‌تر باشد و با آن بیش از پیش ارتباط بگیرند.    

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* مقاله‌ی کریم امامی را می‌توانید در کتاب مجموعه‌ی مقالاتش، «از پست و بلند ترجمه»، بخوانید. 
- گفت‌وگو با احمد کریمی در مجله‌ی «کرگدن»، شماره‌ی 128 سال 1399 به چاپ رسیده است.