یادداشت راضیه بابایی

        زن در نگاه شکسپیر

رام کردن زن سرکش اولین نمایشنامه‌ای است که از شکسپیر خواندم. قبلا فقط از طریق آثار سینمایی با شاهکارهای هملت و شاه لیر آشنا بودم.
این کتاب در بین عموم مردم کمتر شناخته شده است و به همین خاطر با محتوای بکری مواجه بودم. البته که اسمش مثل آهن‌رباست.
به عنوان یک زن لازم دیدم از تکنیک‌های قرون وسطی جهت رام کردن! زنان آگاه شوم.

شکسپیر متولد ۱۵۶۰،۱۵۷۰ است. دقیق خاطرم نیست. جامعه او هنوز تحت تاثیر کلیسا است و زندگی مدرن و حتی رمان به شیوه‌ی قرن نوزدهمی باب نشده است. یعنی در آثار او زاویه دید اخلاقی و عاطفی آثار مثلا دیکنز دیده نمی‌شود. جامعه آن روز علاوه بر مذهب تحت تاثیر  اسطوره‌ها و افسانه‌های خدایان یونان بوده است.

یک اثر کمدی در مورد دو خواهر که یکی از آن دو با استاندارد‌های امروز ما حاضر جواب و تلخ زبان بوده و دیگری آرام و مطیع. موقعیت داستان یکی از شهرهای ایتالیاست. برخورد مردان نمایش با اخلاق کاترینا، دختر تند‌خو، اسکلت این نمایشنامه را می‌سازد.

همانطور که از اسم کتاب پیداست، در نهایت کاترینا رام می‌گردد. اصلا مگر در مخیله مرد آن دوران می‌گنجید که زن را آنگونه که هست بپذیرند؟! باید آنطور می‌شد که آنها می‌خواستند.

به نظرم از دو سمت می‌شود به ماجرا نگاه کرد اول اینکه این محتوا و برخورد مرد با کاترینا (که امروز اگر فمنیست‌ها بشنوند، مو از سر خواهند کند!) آرزو  و اعتقاد مردان آن دوران بوده و با دیدن نمایش خیالی آن کیف می‌کردند!

از سمت دیگر می‌شود نگاه انتقادی شکسپیر را دید که در موقعیتی که مرد و زن باهوش و حاضر جواب در کنار هم قرار می‌گیرند این هوشمندی زن باعث همراهی با شوهر می‌شود و آن پایان‌بندی رقم می‌خورد.
یعنی شکسپیر این نکته را به مردان زمان خود می‌گوید که هرگز موفق به زانو درآوردن زن نمی‌شوید و اگر هم این امر ممکن شود در ازای دادن امتیازاتی از شوهر بوده است. تغییر کاترینا ، آن هم نسبتا سریع برای مخاطب قابل قبول نیست.
همراهی او و بیانیه‌ای که در انتها صادر می‌کند، دهان مخاطب را از تعجب باز می‌کند. این دو امر موید این نکته است که انگار کاترینا و همسر، قول و قراری مخفی برای این رفتار خود دارند.

از طرف دیگر شکسپیر ابتدای نمایش یک نشان و علامت کاشته است. مردی مست را برای تفريح لباس می‌پوشانند و مرد دیگری با ظاهر زنانه و بسیار مطیع او را به دیدن این نمایش دعوت می‌کند.
شکسپیر نشان می‌دهد. زن مطیع دروغین است و مرد مست و بی‌خبر است که متوجه این بازی نمی‌شود. این فرم اجرا بسیار خلاقانه است. او در جامعه‌ای که قاعدتا به صورت مستقیم نمی‌توانست از برابری زن و مرد سخن بگوید، با ایجاد حالت نمایش در نمایش طرح تازه‌ای برانداخت.

فارغ از محتوا با وجود اینکه ما اصل اثر را نخواندیم، کاملا مشخص است شکسپیر چه قدر به زبان و بازی‌های آن مسلط است و می‌شود از خواندن آثارش(البته با ترجمه‌های روان) لذت ادبی برد.

خوانش کتاب را به بزرگسالان نمایشنامه‌دوست توصیه می‌کنم و امتیاز ۴.۵ از ۵ را برای آن مناسب می‌دانم. امتیازی که کم کردم به دلیل تشابه اسمی بود و گیج شدنم موقع خواندن یک سوم ابتدایی نمایش.

#معرفی_کتاب
#عسل_گلچین
#رام_کردن_زن_سرکش
#ویلیام_شکسپیر
#ترجمه_محسن_قاسمی
#بنگاه_ترجمه_و_نشر_کتاب_پارسه


https://eitaa.com/vazhband