یادداشت فاطمه سلیمانی ازندریانی

        دفاع مقدس آن¬قدر ابعاد گسترده داشته و دارد که می¬توان هزاران کتاب درباره¬ئ آن نوشت. خود من  همیشه به سمت ادبیات این حوزه کشش داشته و دارم. چه داستان و رمان دفاع مقدس باشد و چه مستندنگاری. در نگاه اول، کلیت ماجرا یک امر تکراری و کلیشه¬ای است و به نظر می¬رسد که دیگر حرف تازه¬ای باقی نمانده اما با توجه به همان ابعاد وسیع، قطعاً حرفهای ناگفته¬ئ زیادی هست که شاید به دلیل گذشت زمان و از دست رفتن شاهدان عینی فرصت ثبت و ضبط این خاطرات و حوادث از دست برود. مخصوصاً خاطراتی که مستقیم به میدان جنگ ربط ندارد. خاطرات جذاب پشت جبهه. آنهایی که آذوقه فراهم می¬کردند، لباس می¬دوختند و دعا می¬کردند. زنان و مردانی که پشت جبهه¬ها نبودند پشتیبان جبهه¬ها بودند. مادران، خواهران، همسران و دخترانی که تکه¬ای از وجودشان را می¬کندند و راهی جبهه می¬کردند. دل¬شان را به دل حضرت زینب(س) گره می¬زدند و در فراق مردانشان در خفا اشک می¬ریختند اما در حضور دیگران خم به ابرو نمی¬آوردند. آنها هم در میدان خودشان می¬جنگیدند. جنگ با خودی¬هایی که با زبان خاردارشان طعنه می¬زدند « به شما پول می-دهند! لابد حقوق دارید که این کارها را انجام می¬دهید» اما چه کاری؟ نان پختن و قند شکستن و لباس دوختن برای رزمنده¬ها. چقدر این عبارت آشناست.« پول می¬گیرید» همین اواخر خیلی¬هامان این عبارت را درباره¬ئ مدافعین حرم شنیدیم. اما نمی¬دانستم که این عبارت ریشه در گذشته دارد و هرکه قصد خدمت بی-مزد و منت داشته باشد ناگزیر باید این طعنه را به جان بخرد. چه یک مدافع حرم باشد چه یک زن روستایی اهل روستای صد خَرو. روستایی که زنانش با جان و دل پشتیبان جبهه¬ها بودند. محمد اصغرزاده پای صحبت تعدادی از این بانوان ارجمند نشسته و محمود شم¬آبادی این گفتگوها را در کتابی با نام « نان سالهای جنگ»  گردآوری و تدوین کرده است. خاطرات، بسیار ساده و صمیمی نوشته شدند. در نگاه اول شاید به نظر برسد فقط با تعدادی روایت کوتاه مواجه هستیم. اما  ترتیب و توالی روایت¬ها بر اساس زمان وقوع حوادث از پیش از انقلاب تا زمان رحلت حضرت امام(رح) و نوع روایت¬ها در کل، یک قصه¬ئ شیرین را شکل داده. به علاوه اینکه از همین خاطرات کوتاه و ساده می¬توان مفاهیم عمیقی برداشت کرد.