یادداشت فاطمه نباتیان

        خیلی اتفاقی مطالعه‌ی کتاب نیم‌دانگ پیونگ یانگ با کتاب چرا ملت‌ها شکست می‌خورند هم‌زمان شد و من این هم‌زمانی را به فال نیک می‌گیرم. 

رضاامیرخانی چه تحت‌تاثیر فضای رسانه، و چه به طور خودآگاه، پا به کره‌ی شمالی گذاشت برای این‌که سرک بکشد و به ما بگوید اگر کره‌ی شمالی شویم، چه‌طور می‌شویم؟ اساسا آن‌جا که این‌قدر با چسب‌های مختلف به ما می‌چسبد چه‌جور جایی است؟ آیا واقعا همین‌قدر ترسناک است؟ آیا ما فقط یک گام برای کره‌شمالی شدن فاصله داریم؟ و هزار سوال دیگر که فقط در ذهن یک ایرانی می‌چرخد.‌ هیچ وقت ملت فرانسوی در مسیرش پالرزانِ کره‌شمالی‌شدن نمی‌شود. و همین‌طور ایتالیای و یونانی و.... 
این نزدیک‌ترین و ملموس‌ترین قرائت از کره‌ی شمالی برای ماست اما این ذهن ایرانی سوال‌های مهم‌تری را نادیده می‌گیرد. رضاامیرخانی عینک مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی به چشم می‌زند، نتیجه می‌گیرد آن انسان، آن حکومت را تاب می‌آورد و این انسان ایرانی چنان حکومتی را خیر. و من از همین‌جا با او مخالفم. با این نتیجه‌گیری یک‌سویه ما دچار خطای دید می‌شویم. اساسا با هر نوع نتیجه‌گیری یک‌سویه در مسائل اجتماعی و انسانی دچار خطاییم.

و این‌جا خطای ما این است که چرخه‌ی تاثیرگذاری ملت بر دولت و دولت بر ملت را یک‌ خطی می‌بینیم. آن دولت این مردم را شکل می‌دهد و این مردم آن دولت را مشروعیت می‌دهند‌. انقلاب‌ها و شورش‌ها و جنبش‌ها دقیقا جایی آغاز می‌شوند که این چرخه دچار گسست شود‌. 

انسان کره‌‌ی شمالی چند ده سال بیشتر عمر ندارد، تا پیش از آن ذیل یک اطلاق کلی‌تر_انسان کره‌ای_جمع‌بندی می‌شد. این چند ده سال چه کرده‌اند مردم؟ آیا فرهنگ اگر بدون دخالت بیرونی باشد این مسیر تغییر را به این سرعت می‌گذراند؟ نهادها، خاصه در این شکل حزبی و تشکیلاتی خودش در کره‌ی شمالی یک عامل موثرند، برای کاهش انگیزه، از بین بردن احساس نیاز به آزادی، بی‌هدفی و نهایتا رشدنایافتگی.

خود رضاامیرخانی نیز از قضا در صفحات آخر نیم دانگ رویِ متناقضی از هر آن‌چه در کل سفرنامه گفته‌است نشان می‌دهد. ( جهت جلوگیری از سنت رذیله‌ی اسپویل توضیح بیشتر نمی‌دهم!) 

با این حال مثل هر اثر دیگر امیرخانی حتما ارزش خواندن دارد و حتما نیاز است که به واقعیت‌های انعکاس یافته‌ از کره‌شمالی فکر کرد، اما نه با دیدگاه تک‌علتی. خاصه آن جا که روایت را در مقام تحلیل و بررسی آثار تحریم بر ایران و کره می‌نشاند، می‌تواند مشغولیت ذهنی مثبتی ایجاد کند.