یادداشت Masoud T

        در مورد این کتاب و نثر بسیار زیبای آن نیاز به توضیحی نیست و بسیاری از کاربران مطالب کاملی نوشته اند. برای من ریشه اسطوره‌ ای این مراسم بسیار جالب بود. برای همین به طور خلاصه به نظریات دکتر مهرداد بهار در مورد این مراسم از کتاب پژوهشی در اساطیر ایران  اشاره می کنم: 

سیاوش را دارنده اسب سیاه می نامند و آئین سیاوش از آئین های ستایش ایزد نباتی سرچشمه می گیرد؛ از قبیل تموز و ایشتر در بابل  و حتی به آئین های قدیمی‌ تر سومری بر می‌گردد. از این رو می توان گفت که این واژه اوستایی که به معنای مرد سیاه یا سیه چرده می باشد اشاره به مالیدن رنگ سیاه  یا پوشیدن صورتک سیاه در آن مراسم می باشد.  

یکی از مهترین رسوم در گستره فرهنگی غرب آسیا،  مرگ خدای بارور کننده است که همسر الهه مادر ( ایشتر در بین النهرین، آناهیتا در ایران، سَرَسوَتی در هند ) می باشد و هرسال آئین مرگ و بازگشت او برگزار میشود. این روایت به انواع مخلف از در سند تا یونان و مصر دیده می شود.  

رستاخیز مردگان در جوامع عصر کشاورزی تمثیلی از سپردن دانه به خاک و رویش مجدد آن در بهار بود. داستان تموزی یا دموزی و اینین و اینانا( بعدا تموز و ایشتر و سپس مردوخ و ایشتر) در بین‌النهرین، ایزیس و ازیریس در مصر، ادونیس و افرودیت در فینیقیه، سیاوش و سودابه در ایران و راماین در دره سند و حتی داستان یوسف و زلیخا در تورات اشاره ای به این برداشت آئینی از زمان های شروع عصر کشاورزی می باشد.  

در این داستان‌ها مرگ، شهادت و به آتش رفتن، تبعید شدن یا به زندان تاریک افتادن همه نمادی از  

 پنهان شدن و از هستی رهیدن دانه و بازگشت از جهان مرگ، از آتش برون آمدن و یا رها شدن از زندان و تبعید  و به فرمانروایی و قدرت رسیدن نیز جانشین باز روئیدن و باروری مجدد گردیده است. 

به خاطر وجود چنین اسطوره هایی برای بقا، تجدید حیات گیاهی از طریق برانگیختن مهر ایزدبانوی بزرگ و ایزد باروکننده و با حضور بانوان در کشتزارها و انجام آئین عزاداری در مرگ خدای میرنده و گریستن زیاد  میسر می گشت. 

در عزاداری برای این خدا در بین النهرین، فنیقیه و مصر، دسته های عزاداری بزرگی به سوی بیابان ها و  کشتزارهای اطراف شهرها راه می افتاد تا شاید خدای شهید شونده را با اندامهای از هم پاره شده پیدا کنند. در واقع گریستن نوعی جادو بود که باعث گریستن خدایان و آبیاری زمین و باروی آن میشد.  

سوگ سیاوش و آئین های سیاوشی در آسیای میانه عمیقا شبیه به آئین های ایزد شهید شونده در آسیای غربی و مدیترانه شرقی بود که هرساله در آغاز سال اجرا می گشت. 

 در فرهنگ کنونی ما نیز هنوز هم می‌توان آثار این نوع عزاداری ها و راه افتادن دسته ها  را باز بیابیم و بببینم که عقیده مردم بر این است که گریستن برای شهید مقدس می تواند باعث بهبودی و رونق کارها شود.