یادداشت ‌ سید امیرحسین هاشمی

        چرا و چگونه اشتباهاتمان را توجیه می‌کنیم؟


این سوال در نگاه اول سوالی بسیاری شخصی و منفک از دیگران به نظر می‌رسد، اما نویسندگان در این کتاب با توسل به آزمایشات و رهیافت‌های روان‌شناسی اجتماعی نشان می‌دهند که بسیاری از رفتارهای ما برای دوریِ از ناهماهنگی‌های شناختی، ریشه در امور اجتماعی دارند. شاید بتوان ریشه این این نگاه را به صورت مدون و مشهور، در اثر کلاسیک دورکیم، خودکشی، مشاهده کرد. تفاوت بین رویکرد دورکیم و نویسندگان این کتاب بسیار است، اما این حرکت که برای شرح روش خود در توصیف جامعه و رفتارها دست بروی ویژگی در ظاهر تماماً شخصی بگذاریم و سویه‌های اجتماعی آن را نشان بدهیم همانندی بسیار دارد.

در ضمن، روایت‌ها و توصیف آزمایشات روانشناسی/روانشناسی اجتماعی‌ای که نویسندگان در این کتاب شرح می‌دهند به من نگرش‌ها و بینش‌هایی داد که روانشناسان به ویژه روانشناسان تجربی چگونه سعی می‌کنند جهان را مدون و ضابطه‌مند درک کنند. آزمایش میلیگرام در نشان دادن تاثیر اتوریته در تصمیمات فردی/اخلاقی از بهترین نمونه این‌گونه آزمایشات است. 


دکتر جواد حاتمی، دانشیار روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، در  قسمت 91 پادکستِ فارکست به عنوانِ "اشتباهاتی که صورت می‌گیرند اما نه توسط من" خلاصه‌ای خوب و شفاف از این کتاب ارائه می‌دهند. (در سری پادکست‌های فارکست بوک، این ارائه، پادکست 11 می‌شود.)

در پایان شایان به تذکر است که در ترجمه‌ی کتاب ایراداتی بود، اما به مرور زمان به ترجمه عادت می‌کنید و آن را روان خواهید یافت. (برای مثال مترجم cognitive dissonance را به ناهماهنگی ذهنی ترجمه کرده‌است، اما ترجمه‌ی این اصطلاح به ناهماهنگی شناختی مصطلح‌تر و معروف‌تر است.)