یادداشت

        تمام تلاش لوکاچ به عنوان یک منتقد چپ در این کتاب دست و پا زدنی‌ست برای اثبات این نکته که بالزاک آن‌طور که ادعا میکرد سلطنت‌طلب نبود بلکه گرایش به توده‌ها و دهقانان داشت و به‌شکل ناخوداگاهانه‌ای سوسیالیست تلقی میشد. نمیتوان این را رد کرد (و البته آن‌طور که لوکاچ میگوید هم نمیتوان پذیرفت) اما این جور کارها توسط چپ‌ها همیشه صرفا نوعی یارگیری تاریخی است. چنانچه فیدل کاسترو هم همواره ارنست همینگوی را دوست داشت و آن را ذیلِ مارکسیسم-سوسیالیسم تفسیر میکرد.