بریده‌های کتاب عارفه سامی 👨‍👩‍👦

بهترین روش تعلیم و تربیت، روش «خوداتکایی» است.

والدین باید بدانند با تحقیر بچه ها و مطیع کردن آنها، در موضع فطرت عمل نمی کنند. والدین اگر خود را هم مؤمن بدانند، در سیستم مدیریتی، طبیعت گرا هستند. علامتش هم این است که اول عصبانی میشوند و بعد صحبت میکنند. عصبانیت فطرت را پس میزند و «طبیعت» پشت بلندگو می آید. از این جهت به ما گفته اند وقتی غضبناک شدید، حرف نزنید و بلندگو را خاموش کنید؛ زیرا در این حالت طبیعت حرف میزند.

پدر، مجری و واسطه امر الهی در خانواده است. در طفولیت، پدر باید چنان با کودک رفتار کند که دوست دارد فرزندش در آینده با خدا چنین کند. رفتاری که فرزند امروز با پدر دارد، فردا همان را با خدا خواهد داشت.

دین با تنبیه فرد در واقع به او می گوید تو بزرگ تر از آن هستی که فشار محیط یا اجتماع یا فرهنگ قوم یا مجموع آن ها بتواند تو را همراه خود ببرد. تو از همه این ها پر توان‌تر هستی... ... [اما] گذشتی که جامعه شناس از انسان ها می کند، شهادتی است مبنی بر اینکه آن ها انسان را خیلی ناتوان می بینند و اینجاست که دوستی و دشمنی با یک نظر دقیق باید ارزیابی شود.

و از چیزی که به آن علم نداری [بلکه برگرفته از شنیده ها، ساده نگری ها، خیالات و اوهام است] پیروی مکن؛ زیرا گوش و چشم و دل [که ابزار علم و شناخت واقعی اند] موردِ بازخواست اند. سوره اسراء | آیه ۳۶

نتیجه ایمان این است که قول و عمل باهم موازی می شود. ایمان به تمام افعال و رفتار انسان، حاکمیت جامع می دهد‌.

وقتی خدا در کار نباشد، انسان تاجر می شود و خودخواهی حتمی است.

و شکیبایی کن، و شکیبایی تو جز به توفیق خدا نیست، و بر [گمراهی و ضلالت] آنان [و کارهایی که انجام می دهند] اندوهگین مباش، و از نیرنگی که همواره به کار می گیرند، دلتنگ مشو. سوره نحل | آیه ۱۲۷

تکوین و تشریع وقتی هماهنگ شوند، تربیت در جایگاه واقعی خود قرار می‌گیرد.

تعلیم و تربیت دینی آزاد کردن فرد از وابستگی های دنیاست؛ به شرطی که زیر آوارِ دنیا لاشه نشده باشد. بر این اساس، متدین شدن غیر از باسواد شدن است. دین تعهد است و نه تخصص، و مربی باید در صدد یافتن راهی سالم و آزاد برای تربیت باشد.

آگاهی از خود، اصلی ترین راه انتقال به فطرت و رضای از «خود»، بزرگ ترین مانع آن است.

قلب اگر در مسیر فطرت باشد، تحت ولایت الله است و « اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ» شاملش می شود و اگر در مجرای طبیعت افتد، تحت ولایت طاغوت ها است و «وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ»

در وجود انسان، میل به حیات دنیا انسان را اسفل و میل به حیات آخرت، او را اعلا می کند.

در قرآن، هرگاه نفس و عقل باهم ذکر شوند، مراد نفسی است که در مقابل عقل است؛ اما اگر به تنهایی بیاید و عقل و قلب با آن ذکر نشود، منظور « مجموعه وجود انسانی» است.

ضربه های بعضی گناهان مانند زلزله است که در یک ثانیه مجرای فطرت را مسدود می کند و چند ماه باید روی آن کار کنند تا دوباره احیا شود؛ زیرا فاسد شدن، آسان تر از اصلاح است.

در ذریه انسان چیزی گذاشته شده است که او «لاَ اِلَهَ اِلَّا اللهَ» می گوید و به همین علت انبیا معلم توحید و «لاَ اِلَهَ اِلَّا اللهَ نیستند؛ مُذَکِّر آن هستند. مُذَکِّر یعنی یادآوری کننده آنچه در فطرت ضبط شده است.

حجت بودن قلب، استخوان بندی اعتقادات است و خدا با قلب با انسان احتجاج میکند؛ بنابراین نمی تواند قابل انحراف و خاموش شدنی باشد.

در قرآن اگر قلب به صورت مضاف الیه بیاید، ناظر به جنبه عارضی قلب است و می خواهد بگوید که جنبه حقیقت انسان، منزوی شده است. قلب ممکن است منزوی شود؛ اما فاسد نمی شود.

خدا روزی را برای هر کس که بخواهد، وسعت می دهد و برای هر کس که بخواهد، تنگ می گیرد. و [آنان که از حیات جاوید و پرنعمت آخرت بی خبرند] به زندگی زودگذر دنیا شادمان شدند، در حالی که زندگی دنیا در برابر آخرت جز متاعی اندک و ناچیز نیست. سوره رعد | آیه ۲۶

و پیش از تو [بخاطر هدایت مردم] جز مردانی از اهل آبادی ها را که به آنان وحی می نمودیم نفرستادیم. آیا [مخالفان حق] به گردش و سفر در زمین نرفتند تا با تأمل بنگرند که عاقبت کسانی که پیش از آنان بودند [و از روی کبر و عناد به مخالفت با حق برخاستند] چگونه بود؟ و مسلماً سرای آخرت برای کسانی که پرهیزکاری کردند، بهتر است؛ آیا نمی اندیشید؟ سوره یوسف | آیه ۱۰۹