بریده‌های کتاب وضعیت آخر

ریاضیات جدید بیش از آنکه شکل جدیدی از محاسبه باشد، اصول ارتباط افکار و فهم کلی قضایای ریاضی است. دانش آموز به جای آنکه مجبور باشد جواب <چقدر> را پیدا کند جواب <چرا> را می‌دهد. به طوری که حساب هیجان رفتن به کره‌ی ماه یا به کار بردن کامپیوتر تماما نصیب دانشمندان ریاضی نمی‌شود و تا حدی در قوه‌ی درک دانش‌آموزان و دانشجویان نیز قرار می‌گیرد. [...] ما آن خلاقیت فکری را که دانشمندان قدیم معرف آن بودند را تحسین می‌کنیم اما اجازه نمی‌دهیم کار امروز با شیوه هایی که اکنون کم اثرترند راکد بماند.

به خاطر آوردن چیزی بر اثر تحریک قشر مخ در ناحیه‌ی فوقانی شقیقه نشان می‌دهد که تجربه‌ی اصلی به تفصیل حفظ شده است. وقتی که این خاطره به ضمیرآگاه انتقال یافت، تجربه انگار درحال حاضر است و زنده است، احتمالا به این دلیل که با فشاری شدید خود را به مرکز توجه می‌رساند. تنها وقتی که این فشار گذشت شخص می‌تواند آن را آگاهانه به عنوان خاطره‌ای فراموش نشدنی از گذشته تشخیص دهد.

این که بشر قادر است الهام بگیرد و به درجاتی از خوبی برسد نیز در سراسر تاریخ دیده شده است اما این خوبی باید درک شود. افلاطون خوبی را در عقل می‌دانست، موسی در عدل و مسیح در محبت. اما همه‌ی آنها در یک اصل توافق داشتند و آن اینکه اصل تقوی، صرف نظر از اینکه چقدر درک و چقدر مراعات می‌شد، همواره در درون انسان به وسیله‌ی چیزی که با چیز دیگر در ستیز بود تحت الشعاع قرار می‌گرفت. اما این چیز چیست؟

بر اثر یک محرک، انسان اغلب ناگهان و به طور موقت به گذشته برده می‌شود. ‌من آنجا هستم! این واقعیت می‌تواند در کسر کوچکی از یک ثانیه اتفاق بیفتد یا ممکن است آگاهانه به یاد آورد که خودش آنجا بوده. سلسه مراتب این به یادآوردن غیرارادی عبارت است از (۱) باز زیستن آن خاطره که احساسی درجا و بی اختیار و بی اراده است (۲) به یادآوردن آن که آگاهانه، با اراده و با اندیشیدن درباره‌ی رویدادهای آن خاطره توام است. خوشبختانه ما بیشتر چیزهایی را که دوباره زندگی می‌کنیم، به یاد نمی‌آوریم!

رویدادهای گذشته در مغز، نه تنها جز به جز با تصویر و صدا ضبط می‌شوند بلکه احساس مربوط به آن رویداد نیز ضبط می‌گردد. یک رویداد و احساس مربوط به آن در یک جا ضبط و به طرزی ناگشودنی در هم قفل می‌شوند بدان گونه که بعدا یکی را بدون دیگری نمی‌توان برانگیخت.