بریده‌های کتاب سیره تربیتی پیامبران : حضرت آدم (ع)

شیطان تن انسان را دید و قیاس کرد. او در پاسخ خدای تبارک و تعالی که از او پرسید:چرا سجده نکردی؟ گفت: من بهتر از آدم هستم؛ او را از گل خلق کردی و مرا از آتش. اولین نگاه ماتریالیستی و مادی گرایانه به انسان از شیطان آغاز شد و همه حقیقت انسان را در تن او دید. من حقیقی او را ندید.

در روایات آمده است که از حضرات معصومین علیهم السلام پرسیدند: آیا بهشتی که آدم علیه السلام در آن بود از بهشت خلد بود؟ فرمودند: نه اگر کسی به بهشت خلد وارد شود خارج نمیگردد. دائم در آنجا می‌ماند. فرمودند این بهشتی از بهشت های دنیایی بوده است.

«خوض» یعنی فرورفتن در دریا «غوص» هم به معنای فرورفتن در دریاست. اما «خواص» و «غواص» با هم فرق دارند غواص میرود تا در پیدا کند، اما خواص می رود تا عیب پیدا کند. جهنمی‌ها میگویند ما با کسانی که عیب یاب بودند و در میان مردم میرفتند تا عیب یابی کنند هم نشین بودیم.

شیطان برای آن دو سوگند خورد که من از خیرخواهان شمایم. وقتی به آدم علیه السلام گفتند تو چرا خوردی؟ گفت: من تا به حال نشنیده بودم کسی به دروغ قسم بخورد. اصلاً تصور نمی کردم کسی قسم دروغ بخورد. این نخستین دروغ در عالم بود. نخستین دروغ را شیطان ابداع کرد و آدم علیه السلام را با این دروغ فریب داد.

هبوط شیطان وقتی شیطان هبوط کرد از مکانت و جایگاه و مقامش (نه مکانش) که در بین ملائکه بود پایین آمد؛ به عبارت دیگر از جایگاه و مرتبه ادراکی اش پایین آمد. مکانت، جایگاه ادراکی است. پایین آمدن از مکانت این است که انسان از نظر شان و منزلت سقوط کند. مثلاً آدم کریمی است اما یکباره به بخل مبتلا شود این شخص از مکان مرتفعی سقوط نکرده و به درون چاهی ظاهری نیفتاده است بلکه منزلت کرامت را از دست داده است. این هبوط از مکانت است شیطان که جایگاهش بین ملائکه بود از آن مکانت ساقط و از میان آنان رانده شد.

اما ابلیس وقتی شنید که آدم میخورد شاد و به آینده خودش امیدوار شد و گفت به زودی او را گمراه میکنم. راه نفوذ شیطان از راه خوردن است. لذا خدای تبارک و تعالی وقتی میخواهد در ماه مبارک رمضان از ما پذیرایی کند با روزه و امساک پذیرایی میکند؛ در این ضیافت با نخوردن پذیرایی میکند چرا؟ چون آنچه باعث تسلط شیطان بر انسان و نفوذ و تصرف شیطان در انسان میشود خوردن است. اگر می فرمایند: در ماه مبارک رمضان شیاطین در غل و زنجیرند یکی از دلایلش این است که اسباب دیگر، اسباب نفوذ شیطان ضعیف شده است. و وسایلی که شیطان از راه آن میتوانست نفوذ کند از او گرفته شده است.