بریده‌های کتاب عدل الهی

مصائب، وقتی نعمت هستند که انسان از آن‌ها بهره‌برداری کند و با صبر و استقامت و مواجهه با دشواری‌هایی که مصائب تولید می‌کنند روح خود را کمال بخشد. اما اگر انسان در برابر سختی‌ها فرار را انتخاب کند و ناله و شکوه سر دهد، در این‌صورت بلا از برای او واقعا بلاست.

سختی، بیدارسازنده و هوشیار کننده انسان های خفته و تحریک کننده عزم‌ها و اراده‌هاست. شدائد همچون صیقلی که به آهن و فولاد می‌دهند، هرچه بیشتر با روان آدمی تماس گیرد او را مصمم تر و فعال‌تر و بُرنده‌تر می‌کند؛ زیرا خاصیت حیات این است که در برابر سختی مقاومت کند و بطور خودآگاه و یا ناخودآگاه آماده مقابله با آن گردد.

گندمی را زیر پا انداختند/پس ز خاکش خوشه‌ها برساختند بار دیگر کوفتندش ز آسیا/قیمتش افزون و نان شد جان فزا باز نان را زیر دندان کوفتند/گشت عقل و جان و فهم سودمند باز آن جان چونکه محو عشق شد/یُعجِبُ الزُّرّاع آمد بعد کشت

بی ایمانی نوعی کمبود است که به نوبه خود، عدم تعادل ایجاد می کند و عدم تعادل رنج به وجود می آورد. در ایمان، خاصیت تغییر و تبدیل وجود دارد، غم و رنج را تبدیل به لذت و سرور می کند.

نعمت بودن نعمت، بستگی دارد به نوع عکس العمل انسان در برابر آن نعمت، که شاکر باشد یا کفور؛ و همچنین نقمت بودن نقمت، بستگی دارد به نوع عکس‌العمل انسان در برابر آن که صابر و خویشتندار باشد یا سست عنصر و بی‌اراده.

"نگرانی از مرگ" زاییده میل به خلود است، و از آنجا که در نظامات طبیعت هیچ میلی گزاف و بیهوده نیست، می‌توان این میل را دلیلی بر بقاء بشر پس از مرگ دانست. این که ما از فکر نیست شدن رنج می‌بریم خود دلیل است بر اینکه ما نیست نمی‌شویم.

شک مقدمه یقین، پرسش مقدمه وصول؛ و اضطراب مقدمه آرامش است. شک معبر خوب و لازمی است هرچند منزل و توقف ‌گاه نامناسبی است. اسلام این همه دعوت به تفکر و ایقان می‌کند، به طور ضمنی می‌فهماند که حالت اولیه بشر، جهل و شرک و تردید است و با تفکر و اندیشه صحیح باید به سرمنزل ایقان و اطمینان برسد.

تغییر پذیری ماده جهان و پدید آمدن تکامل، ناشی از تضاد است. اگر تضاد نمی‌بود هرگز تنوع و تکامل رخ نمی‌داد و عالم هر لحظه نقشی تازه بازی نمی‌کرد و نقوشی جدید بر صفحه گیتی آشکار نمی‌شد.

انسان باید در دنیا شدائد ببیند تا خروج از شدائد را یاد بگیرد، باید سختی ببیند تا پخته و کامل گردد.