بریده‌ای از کتاب مهر جانان: سه رساله در حقایق و نهایات اثر سید محمد حسین سعیدی حسینی

براساس دیدگاه وحدت شخصی وجود و نامتناهی بودن حضرت حق، به گونه ای که وجود دیگری کنارش فرض شدنی نیست، کثرات عالم چگونه توجیه پذیرند؟ عارفان در پاسخ به این پرسش مسئلۀ ظهور و نظام تجلی را مطرح کرده و گفته‌اند: تمام اشیا و کثرات عالم، ظهورات یک حقیقت واحدند و در دار هستی یک وجود بیش نیست و تمام کثرات، ظهورات حق واحد هستند. حقیقت ظهور همان "صیرورت مطلق به نحو مقید" است، به این شکل که مطلق خود را در قالب تعینات و تنزلات نشان دهد. لطف ظهور این است که همان حق واحد مطلق به اطلاق مقسمی، خود را در دل این کثرات به عنوان حالات و تجلیات خویش آشکار می‌سازد. به بیان دیگر این کثرات به عنوان وجود دوم در عرض آن واحد نیستند، بلکه همان واحد است که در این قیود و مظاهر، خودش را این‌گونه به ظهور رسانده است. بنابراین در مسئله تجلی، باید به تقید مطلق توجه داشت. مهرجانان، ص ۲۹