گفتار نویسنده:
در این مجلد از عمر دوباره گفتارهائی و نوشته هائی شده است که ارتباطی با ترجمه حال عده ای از مندرج رجال مشهور دارد، خواه ایرانی و خواه غیر ایرانی که به کار ادب و علم و عرفان و سیاست و فرهنگ و غیر آنها مشغول بوده اند؛ نوشته هایی که هر یک به مناسبتی به وجود آمده است و یادگار وقتی و حالی است. هیچ یک کامل و مستغنی کننده نیست، و اگر میخواستم آنها را به کمال نزدیکتر سازم مجال و فرصت دست نمیداد و هرگز این کتاب منتشر نمیشد با این احوال شاید نشر آنها خالی از فایده نباشد. دو نفر از دوستان گرامی که جمع و نشر آنها را توصیه کردند ، خود اسم «نقد حال» را برای آن انتخاب کردند.