بسیاری از تاریخ‌پژوهان قدیم و جدید معتقد بوده‌اند که عثمانیان به علت استفاده از سلاح‌های آتشین، نه تنها تفنگ و به ویژه توپ، در چالدران پیروز شدند. بنا بر یک اسطوره دیرپا، صفویه با سلاح‌های آتشین آشنا نبودند و اینگونه اسلحه را تنها در آغاز قرن هفدهم میلادی که شاه عباس در نبرد با عثمانیان پیروز شد به کار گرفتند. اکنون شواهد تاریخی این افسانه را از میان برداشته‌اند. سلاح آتشین از جمله توپ در ایران پیش از شاه اسماعیل در محاصره، از جمله محاصره قلعه شیروان به دست پدر خود شاه اسماعیل، شاه حیدر، به کمتر رفته‌بود. اما برخی تاریخ‌پژوهان گفته‌اند نیروهای قزلباش در میدان نبرد اسلحه آتشین به کار نمی‌بردند؛ زیرا این کار را ناجوانمردانه، و در مقایسه با حمله سواران با تیر و کمان بزدلانه می‌دانستند. ممکن است در این توضیح حقیقتی نهفته باشد...

مخدوش کردن و پایمال کردن کرامت انسانی در اداره امری غیرقابل اجتناب است. یعنی نادیده گرفتن کرامت انسانی ضرورت غیرقابل اجتناب بخشی از امور در اداره است.

نظام کار کنونی و سازمان‌ها و ادارات موجود، اجازه حضور انسان "آنگونه که خود هست" را نمی‌دهد؛ بلکه انسان را آنگونه که مقتضای سازمان است وارد سازمان می‌کند.

ایرانیان در آن زمان استعمال اسلحه آتشین را خلاف دلیری و جوانمردی می‌شمردند و تا مدت‌ها پس از آن نیز به‌کاربردن چنین سلاح خونریز و وحشتناکی را علیه افراد بشر عملی پرشرم می‌دانستند...