یک رنگ متفاوت

در سوررئالیسم آنچه دیده و شنیده نمی‌شود، خود مضمون اصلی است: واقعیت شکل‌گیری و رشد سرمایه‌داری، و بحران‌های اجتماعی ناشی از آن. فرآیندی که نه تنها افق خود را بر اساس کاهش یا حتی نابودی مخرب‌ترین جنبه‌های حکومت استبدادی پیش نمی‌برد، بلکه حتی سرِ آن دارد که این جنبه‌ها را با مقتضیات منافع خود وفق دهد و ایدئولوژی «پیشرفت» را بر اساس ارتجاعی‌ترین شیوه‌های قدیم و عدم پیشروی‌های بنیادین استوار کند. تو گویی می‌توان آنچه را مارکس در زمان خود در مورد تحولات آلمان گفته بود، بی‌کم‌و‌کاست درباره‌ی جهانِ دوره‌ی سوررئالیست‌ها –از ۱۹۲۲ به بعد- تکرار کرد: «ما در تمامی ‌قلمروهای دیگر … نه تنها از توسعه‌ی تولید سرمایه‌داری، بلکه از نبود آن نیز رنج می‌بریم. در کنار اهریمنان معاصر، مجموعه‌ای کامل از شیاطین موروثی، برآمده از حیات بی‌تحرک شیوه‌های منسوخ و کهنه‌ی تولید، همراه با زنجیره‌ی مناسبات نابهنگام اجتماعی و سیاسی بر ما فشار می‌آورند. ما نه تنها از زندگان که از مردگان نیز در عذابیم. زندگان در چنگال مردگان اسیر هستند.»
اما واکنش سوررئالیست‌ها به این بحران چیست؟ آندره برتون می‌گوید: سفر کردن. به زعم او سوررئالیست‌ها مکرراً در درون قلمرو خود سفر می‌کنند تا به دور از عملکردهای واقعیت، ارزش مصرف خود را بازیابند. به واقع سفر برای سوررئالیست‌ها برآوردن تمام امیالی است که جهان خصمناک خارج، از به فعلیت رسیدن آن‌ها وحشت دارد. جهان خارج می‌خواهد امیال را سرکوب و از تحقق آن‌ها جلوگیری كند. در این مورد واکنش سوررئالیست‌ها طبیعی ا‌ست. آن‌ها ایمان دارند که برای نشان ‌دادن ابژه باید آن را تغییر داد، باید آن را رنگ‌آمیزی کرد … و همان را نشان نداد، یا آن را چنان نشان داد که سویه‌های تفاوت‌اش بارزتر باشد. سوررئالیسم این است و سوررئالیست‌ها چنین‌اند: آن‌ها که به ابژه، رنگ متفاوتی می‌دهند و فکر می‌کنند: حالا محسوس‌تر شد، دیدنی‌تر شد و واقعی‌تر.
        

          سورئالیسم یکی از مکتب های هنری است که از اروپا آغاز شد و به ادبیات ملل دیگر آمد. یکی از ماندگارترین و پردامنه ترین مکتب‌های فکری-هنری قرن بیستم است که به گفته ی نویسنده سهم عمده ای در شکل گیری حساسیت مدرن ما داشته است. کتاب سرگذشت سورئالیسم از آندره برتون پیشرفت سورئالیسم را از ارتباط اولیه ی خود با کشفیات، سمبل ها و تجربه هایش بازگو می‌کند. این مکتب نه تنها بر شعر بلکه بر نقاشی، مجسمه سازی و سینما نیز تاثیر زیادی نهاده.نویسنده در این کتاب به مطالبی چون ورود رهبر دادا، تریستان تزارا به پاریس، ارتباط متلاطم با جنبش دادا و بحث و گفت و گوی سورئالیست ها با کمونیست ها می پردازد و در بخش هایی هم از منابعی چون مصاحبه های رادیویی و مطبوعاتی استفاده کرده است. از دیگر مطالب خواندنی این کتاب می توان به حمایت‌هایی از چهره های مشهور همچون پیکاسو، تروتسکی، دالی، دوشان بونوئل اشاره کرد.برتون در این کتاب که شرح حال روشنفکرانه از خودش است با شفافیت می‌نویسد و همین امر این کتاب را در جرگه بهترین های این نویسنده قرار داده است.
در پایان باید بگویم کتاب حاضر شامل انواع بینش هایی از جنبش سورئالیستی است که فقط می تواند از برتون با تجربه ای نیم قرنی حاصل شود.