پیرامون موضوع جبر و اختیار در تاریخ اندیشة اسلامی، مشاجرات فراوانی درگرفته و رسائل بی شماری نگاشته شده است. این بحث مقارن با اسلام است و در خود قرآن نیز مطرح شده است و تاریخچة آن را به اوایل نیمة دوم قرن اول هجری نسبت می دهند. گروهی هم آن را به اعراب جاهلی منسوب می کنند. کتاب حاضر مشتمل است بر بررسی اندیشه ها و آراء امام محمد غزالی و مولوی و تطبیق آراء ایشان در زمینة جبر و اختیار که می تواند مقدمه ای برای پژوهش دربارة دیدگاه های سایر متفکران باشد. نویسنده در فصل نخست، ضمن اشاره به جبر و اختیار در گسترة تاریخ فلسفة مغرب زمین، به این بحث در فرهنگ و تمدن اسلامی نگاهی گذرا افکنده است و اعتقادات فرق اسلامی از جمله معتزله، اشاعره و شیعه را واکاوی نموده است. وی فصل دوم و سوم کتاب را به جبر و اختیار از دیدگاه مولوی و غزالی اختصاص داده و در فصل چهارم به تطبیق آرای این دو متفکر بزرگ پرداخته است. فصل آخر کتاب نیز، خلاصه و نتیجه گیری مباحث را دربردارد. برخی از عنوان های مطالب کتاب عبارت اند از: نگاهی به زندگی و آثار مولانا؛ مولوی و جبرگرایی؛ اختیار مولانا؛ مولوی و راه سوم؛ مولوی و عقیدة بل امر بین اللمرین؛ غزالی و جبرگرایی؛ غزالی و اختیار؛ و غزالی و نفی اختیار مطلق.