در مجموع از کتاب راضی بودم و به نظرم پژوهش و تحلیل قابل قبولی است اما یک ایراد اساسی را به کتاب وارد میدانم که نویسنده در بخش "نگاه آخر" توجهی کوتاه به آن دارد که به نظرم کافی نیست

اگر کودکی با اسباب بازی اش وارد کلیسا یا مسجد یا کنیسه بشود ممکن است آرام در گوشه ای بنشیند و از فضای روحانی این مکان مذهبی و اوراد و اذکار آهنگین لذت ببرد. اما اگر یکی از روحانیون دینی اسباب بازی محبوب کودک را به زور ازش بگیرد این کودک میتواند با جیغ و دادش تمام مراسم مذهبی را به هم بریزد
در این تمثیل مغولان در جایگاه همان کودک هستند و قدرت سیاسی در دستان آنان به مثابه همان اسباب بازی محبوب است که تا کسی کاری با آن نداشته باشد آنها ساکت و آرامند و خالی الذهن به مشاهده آن چه به زیبایی در اطرافشان میگذرد مشغولند و بالاخره با آن انس خواهندگرفت
آیا آرامش این کودک خالی الذهن را میتوان به "رواداری" یا "تساهل و تسامح" تعبیر کرد؟ من این طور گمان نمیکنم. این تعابیر را باید در مورد فرد، یا جامعه ای به کار برد که علیرغم اعتقاد به حقانیت خودش به صورت آگاهانه تصمیم میگیرد در مقابل اندیشه مخالف کوتاه بیاید یا موضع خصمانه ای اتخاذ نکند. اما به قرینه شواهد فراوانی که در متن همین کتاب هم هست مغولان صحرانشین که حتی وارد مرحله تمدنی هم نشده بودند، در مرحله کودکی جامعه شان، چنان دستگاه فکری ساده و بسیطی داشتند که در برابر عقاید نظام مند ادیانی مثل بودیسم و یهودیت و مسیحیت و اسلام فورا عقب نشینی کرده و به لحاظ اعتقادی تسلیم یکی از این ادیان میشدند.
کلمه رواداری در عنوان کتاب شاید قابل قبول باشد اما این همه تاکید بر "تساهل و تسامح" مغولان به نظر محل اشکال است