به صفا ادامه می‌دهم
گنجینه سخن ـ پارسی‌نویسان ایران ـ جلد دوم ـ ذبیح‌اله صفا ـ از ناصر خسرو تا منتخب‌الدین جوینی

به خودم قول داده‌ام تا آخرِ سال هر شش جلدش را بخوانم. حالا که جلدِ دو را خوانده‌ام، می‌بینم به روانی و سادگیِ نثرِ دوران سامانی نیست. نثر مصنوعِ سلجوقی و غزنوی، کمی اذیتم می‌کنم. در واقع رجوعِ مکرر به پاورقی، مثلِ سرعت‌گیر می‌ماند. امید است که جلدهایِ بعدی کمی از ثقل نثرهای نمونه‌ی هر پارسی‌نویس کم شود.

دو نکته‌ی خاص در این جلد توجهم را جلب کرد:
اول نثرِ داستانی و رمان‌مانند اسکندرنامه که نویسنده‌اش مشخص نبود. اصلا معلوم بود یک رمان است. از کجا؟ از نثر ساده و تقریبا بدونِ پاورقی‌اش. 
و نکته‌ی دیگر، در نثرِ خیام به چشمم آمد و آن هم نوروزی آوردن بود. این رَسمِ قدیمی و می‌شود گفت هزار ساله، در شهرِ ما گراش هم اجرا می‌شود، اما به شکلی دیگر ولی به همین اسم. خودِ عمر خیام نوشته: «...اکنون بعضی از آیین ملوک عجم یاد کنیم بر سبیل اختصار... آمدنِ موبدِ موبدان و نوروزی آوردن: آیین ملوک عجم از گاه کیخسرو تا بروزگار یزدجِرد شهریار که آخر ملوک عجم بود، چنان بوده است که روز نوروز نخست کَس از مردمانِ بیگانه موبدِ موبدان پیش ملک آمدی با جام زرّین پُرمی، و انگشتری، و درمی و دیناری خسروانی و یک دسته خوید* سبز رُسته، و شمشیری، و تیر و کمان، و دوات و قلم، و اسپی و بازی، و غلامی خوب روی، و ستایش نمودی و نیایش کردی او را بزبانِ پارسی بعبارت ایشان*. و چون موبدِ موبدان از آفرین بپرداختی* پس بزرگان دولت درآمدندی و خدمت‌ها* پیش آورندی.

*خوید: گندم و جو که سبز شده لیکن خوشه‌ی آن هنوز نرسیده باشد.
*مقصود از «زبان پارسی» درینجا زبان پهلوی است نه «پارسی دری».
*از کاری پرداختن: از آن فارغ شدن
*خدمت: هدیه، پیشکش