بحث جبر و اختیار یکی از مسائل مهم و معضلات فلسفی است. در طول تاریخ، فیلسوفان شرق و غرب درباب آن به تأملات بسیار پرداختند. همچنین فیلسوفان اسلامی نیز در لابلای مباحث مربوط به کیفیات نفسانی، اصل علیت و صفات الهی به بحث دربارۀ این مسئله پرداختند.                                                                 در تاریخ تفکر اسلامی، نه تنها فیلسوفان، بلکه متکلمان نیز به بحث و بررسی در آن پرداخته اند. اما در این مبحث، علامه جعفری آراء و عقاید خاصی دارد که در موارد بسیاری با دیدگاه فلاسفه، متکلمان و حتی اصولیّین متفاوت است. او مباحث مهمی را دربارۀ اراده، اختیار و رابطۀ آن با انسان و مراتب اختیار و دلایل اثبات آن و ارتباط آن با ارادۀ الهی مطرح می کند.

در این اثر تلاش شده تا علاوه بر تبیین آراء علامه جعفری در این زمینه، به مقایسۀ دیدگاه های او با سایر متفکران اسلامی نیز پرداخته شود.