کتاب «گردونه روزگار» اثر کریم فیضی، گفت وگویی عمیق و چندوجهی با دکتر شیرین بیانی، استاد برجسته تاریخ و پژوهشگر ایرانی است که توسط انتشارات اطلاعات منتشر شده است. این اثر نه تنها زندگی شخصی و حرفهای بیانی را روایت میکند، بلکه بازتابی از تحولات فرهنگی، اجتماعی و علمی ایران معاصر است. 
---

### **۱. ساختار و محتوای کتاب**  
کتاب در دو بخش اصلی تنظیم شده است:  
- **بخش اول (گفتوگوها)**: این بخش به مصاحبه‌های مفصلی با دکتر بیانی اختصاص دارد که موضوعاتی مانند کودکی، تحصیلات، فعالیتهای دانشگاهی، سفرهای پژوهشی، و دیدگاههای او درباره تاریخ، فرهنگ، و جایگاه زن در جامعه را پوشش میدهد. از جمله موضوعات شاخص این بخش، نقد او بر آسیبهای واردشده به فرهنگ مکتوب ایران باستان و نقش کتاب در حفظ هویت ملی است .  
- **بخش دوم (خاطرات)**: خاطرات بیانی از دوران کودکی، نوجوانی، و جوانی به صورت داستانی و مستند روایت شده است. این بخش همچنین شامل ترجمه کتاب «شاهزاده کوچولو» است که بیانی در دهه ۴۰ انجام داد، اما تا پیش از انتشار این کتاب منتشر نشده بود .  
---
### **۲. شخصیت و دستاوردهای شیرین بیانی**  
- **پیشینه علمی**: بیانی با ترجمه اولین کتابش در ۱۴ سالگی به عنوان جوانترین مترجم ایران شناخته شد و در ۲۶ سالگی به مقام استادی دانشگاه تهران رسید . تخصص اصلی او در تاریخ مغول و تألیف آثاری مانند «دین و دولت در ایران عهد مغول» (برنده جایزه کتاب سال ۱۳۷۰) جایگاه او را در حوزه تاریخنگاری تثبیت کرد .  
- **نقش خانوادگی**: او در خانواده‌ای اهل علم پرورش یافت؛ پدر و مادرش از استادان دانشگاه تهران بودند و همسرش، دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن، از چهره‌های سرشناس ادبیات ایران است. بیانی در کتاب تأکید میکند که حمایت از همسرش برای پیشبرد فعالیتهای فرهنگی، بخشی از رسالت شخصی او بوده است .  
---
### **۳. رویکردهای محتوایی**  
- **تاریخ به مثابه هویت**: بیانی در گفتگوها تاریخ را نه تنها به عنوان رشته علمی، بلکه به مثابه ابزاری برای شناخت هویت ایرانی تحلیل میکند. او بر لزوم پیوند گذشته و حال برای ساختن آیندهای پایدار تأکید دارد .  
- **جایگاه کتاب و فرهنگ**: کتاب به عنوان «پنجره‌ای رو به جهان» توصیف شده است. بیانی معتقد است کتابها اندیشه‌های انسانی را حفظ میکنند و حتی در عصر دیجیتال، جایگاه خود را از دست نمیدهند .  
- **زن و علم**: زندگی بیانی نمونه‌ای از نقش زنان در عرصه‌های علمی و فرهنگی است. او با وجود پیشینه خانوادگی سیاسی (نوه ملک‌المتکلمین)، همواره بر حفظ استقلال علمی خود پای فشرده است .  
---
### **۴. نقاط قوت و تأثیرگذاری کتاب**  
- **روایت خودزندگینامه‌ای**: این کتاب تنها شرح زندگی یک فرد نیست، بلکه بازتابی از تاریخ معاصر ایران، تحولات دانشگاهی، و چالشهای روشنفکری در دهه‌های ۳۰ تا ۹۰ است.  
- **ترکیب خاطرات و تحلیل**: تلفیق خاطرات شخصی با مباحث تخصصی تاریخ و فرهنگ، کتاب را به منبعی ارزشمند برای پژوهشگران و علاقه‌مندان تبدیل کرده است.  
- **انتقاد از سطحی نگری فرهنگی**: بیانی در بخشهایی از کتاب به نقد «شتابزدگی» در عصر دیجیتال و کاهش عمق مطالعات تاریخی میپردازد .  
---
### **۵. نقد و محدودیتها**  
- **تمرکز بر نخبگان**: اگرچه کتاب زندگی بیانی را بهخوبی روایت میکند، اما کمتر به تعامل او با جامعه خارج از حلقه‌های دانشگاهی و روشنفکری پرداخته است.  
- **حجم بالای مطالب**: با ۶۸۴ صفحه، کتاب ممکن است برای برخی خوانندگان سنگین به نظر برسد، هرچند ساختار منظم آن به درک بهتر محتوا کمک میکند .  
---
### **جمع‌بندی**  
«گردونه روزگار» فراتر از یک زندگینامه، پنجرهای به اندیشه‌های زنی است که در تقاطع تاریخ، فرهنگ، و علم ایستاده است. این کتاب نه تنها میراث شیرین بیانی را ثبت میکند، بلکه نقش زنان در حفظ و انتقال فرهنگ ایرانی را برجسته میسازد. برای علاقه‌مندان به تاریخ معاصر، مطالعات زنان، و فرهنگ ایران، این اثر منبعی الهام‌بخش و ضروری است.