قصد نوشتن یادداشت نداشتم. اما دیدم که هیچ یادداشتی ثبت نشده و چندتا ترجمه دیگه رو هم که دیدم باز خبری از یادداشت نبود.
برای همین گفتم چیزکی بنویسم.
ماجرا اینکه که کلیله و دمنه اصالتا از ایران نیومده، گویا کلا این سیستم حیوانات سخن‌گو، از هند و شیوه‌ی روایت هندی آغاز می‌شه. بعدتر به زبان پهلوی برمی گرده گویا و سپس عربی. در نهایت از عربی به فارسی امروزی برمی گرده و ما دوباره با چنین اثری آشنا می‌شیم.
این رو هم باید در نظر گرفت که برخلاف امروز، و از اونجایی که برخی کتاب‌ها آینه فرهنگ پویای جامعه بودن، داستان‌هایی از این کتاب‌ها در هر ترجمه کم می‌شده و داستان‌هایی به این مجموعه‌ها افزوده می‌شده.
نمونه واضحش البته در ترجمه‌های اروپایی از کتاب هزار و یک شبه. بگذریم، می‌خواستم عرض کنم که این کتاب درواقع بیان تمثیلی اخلاقیات و شیوه‌های زندگیه. جاهایی شاید با نگاه ما هم‌خوان باشه و جاهایی نباشه. باید این رو به خاطر داشته باشیم که این کتاب نه قراره اسلامی باشه و نه الزاما با سنجه‌های امروزی،‌انسانی. یک یادگاره و به ما نشون می‌ده که قدمای ما چطور فکر می‌کردن و چطور به تربیت امور می‌پرداختن.
نشانه‌هایی هم از داخل کردن ادبیات گنوسی  در کلیله و دمنه هست که مشخصا و بارزترینش داستان کسیه که در چاه افتاده و...
یا باب بوزینه که مشخصا افزوده یکی از مترجمان این کتاب بوده و سعی داشته که با ذکر این داستان اعتقادات دیگرانی رو که نمی‌پسندیده به چالش بکشه یا سست کنه.
خلاصه که کلیله و دمنه اثری نیست که گذرا بشه خوندش. اثریه که با دقت در اون، شیوه اندیشیدن انسان شرقی در طی قرن‌های مختلف رو می‌شه تحلیل کرد، به شرط مطالعات جانبی در کنار اثر تا تاریخ افزوده شدن باب‌های مختلف کتاب، مترجمین و عقاید اون‌ها و... رو در کنار هم قرار بدیم و اون‌وقت به ارزش بی‌بدیل این اثر پی ببریم.